دانستنیهایی درباره منظومه شمسی

عطارد
روز و شب در عطارد

عطارد نزدیک ترین سیاره به خورشید است و شباهت زیادی به کره ماه دارد . این سیاره خاکستری صخره ای مانند پوشیده از گودال های به شکل دهانه آتش فشان است . دمای عطارد تا 430درجه سانتی گراد بالا می رود ؛ یعنی دمایی که در آن فلز سرب ذوب می شود . در طول شب دمای عطارد تا 183-درجه سانتی گراد پائین می آید.

زهره
زهره ، سیاره بسیار داغ

زهره همیشه پوشیده از ابر های انبوه و مترا کم است . به همین علت سطح صخره این سیاره را نمی توان دید . در سال 1991 میلادی ، فضاپیمای (ماژلان )با استفاده از رادار ، نقشه ای از سطح زهره تهیه کردند . امواج رادار پس از عبور از میان ابر ها و جو متراکم زهره ،‌با سطح آن برخورد کردند و دوباره منعکس شدند. ‍ فضاپیمای ماژلان بارها به دور زهره چرخید و در هر گردش مقداری از نقشه ی سطح این سیاره را کامل کرد . هیچ موجود زنده ای در سطح زهره نمی تواند زندگی کند ، چون دمای آن 457درجه سانتی گراد است.
زمین
زمین، سیاره آبی رنگ

جو زمین گازهایی دارد که در برابر تشعشعات مضر خورشید از موجودات زنده محافظت می کند . در عین حال ، جو زمین به نور و حرارت خورشید اجازه عبور می دهد . گیاهان با استفاده از نور خورشید غذا می سازند و رشد می کنند. به دور اکثر سیارات منظومه شمسی ، کره هایی پوشیده شده از صخره ، یخ و گاز در حال گردشند. به این کره ها قمر می گویند که قمر زمین ، ماه نام دارد .بین سیاره منظومه شمسی فقط دو سیاره زهره و عطارد ، قمر ندارند.

مشتری
اطلاعاتی مربوط به مشتری

تعداد قمر ها :63

حلقه:3

فاصله از خورشید: 020/412/788کیلومتر

دور تا دور سیاره مشتری را نوار هایی از ابر های صورتی ،زرد، قرمز، قهوه ای روشن و سفید فرا گرفته است .بادهای قوی و چرخش سیاره، سبب کشیده شدن این ابر ها و ایجاد نوار های رنگی می شود

لکه قرمز بزرگ، در حقیقت طوفانی است که بیش از 300 سال است می وزد.

حقیقتی در مورد مشتری :

این سیاره به حدی بزرگ است که اگر تو خالی بود ،تمام سیارات منظومه شمسی درون آن جای می گرفتند .

زحل
اطلاعات مربوط به زحل

تعداد قمر ها:46

حلقه:7

فاصله از خورشید:400/725/426/1کیلومتر

سیاره زحل رنگ لیمویی جذابی دارد . بسیار زیبا و دیدنی است ، اما نباید به آن خیلی نزدیک شد .بادهای جو بالای آن پنج برابر سریع تر از قوی ترین تند باد های زمین هستند . حلقه های زحل از میلیون ها تکه یخ ، سنگ و ذرات غبار تشکیل شده اند.برخی از این تکه ها کوچکتر از یک دانه ریز شن و برخی بزرگ تر از یک خانه است.

حقیقتی در مورد زحل:

بزرگترین قمر زحل (تایتان )نام دارد و از سیاره تیر (عطارد )بزرگ تر است.

اورانوس
اطلاعات مربوط به اورانوس

تعداد قمر ها:27

حلقه:11

فاصله از خورشید:200/972/870/2کیلومتر

گازهای شناور در اتمسفر اورانوس رنگ آبی-سبز زیبایی به این سیاره داده اند . اورانوس متمایل به پهلوی خود است .ستاره شناسان گمان می کنند که احتمالا یک شی بزرگ به شدت به این سیاره برخورد کرده و سبب تمایل بیشتر آن به یک سمت شده است .

حقیقتی در مورد اورانوس

نام های بیشتر قمر های اورانوس ، از روی نام های شخصیت های داستان های ویلیام شکسپیر ، نویسنده مشهور انگلیسی گرفته شده اند . نام های چون : میراندا ، ژولیت وپوک

نپتون
اطلاعات مربوط به نپتون

تعداد قمر ها:13

حلقه:4

فاصله از خورشید:900/252/498/4کیلومتر

سیاره نپتون ممکن است هم چون اقیانوسی گرم و مرطوب (استواییی)، بزرگ و آبی رنگ به نظر بیاید . اما این سیاره گرم نیست ، بلکه مثل تمام سیارات گاز دار دیگر ، بسیار سرد است. باد های شدید و چرخش های سریع سیاره نپتون سبب شده اند که این سیاره یکی از طوفانی ترین سیارات باشد.

حقیقتی در مورد نپتون :

مدار سیاره نپتون آن قدر طولانی است که از زمان کشف آن ، یعنی بیش از150سال پیش تا به حال،یک گردش کامل به دور خود نکرده است.

پلوتو
اطلاعات سیاره پلوتو

بنا به آخرین اخبار سیاره پلوتو از منظومه شمسی جدا شد و دیگر سیاره به حساب نمی آید، اطلاعات زیر مربوط به زمان سیاره بودن آن است.

تعداد قمرها:1

فاصله از خورشید:000/380/906/5کیلومتر

پلوتو کوچکترین و سرد ترین سیاره است . سطح آن سنگ پوشیده از یخ و برفک است؛درست مثل یک گوی یخی بزرگ در آسمان.پلوتو آن قدر از خورشید دور است که اگر روی آن بایستی ،خورشید مثل یک ستاره کوچک و درخشان به نظر خواهد آمد .

راه شیری
نوار کم رنگ مه مانندی که آسمان را دربرگرفته است ، ‹‹ راه شیری ›› نام دارد . تا سال 1609 میلادی که نخستین تلسکوپ ساخته شد، کسی نم دانست که راه شیری چیست . سپس کشف شد که راه شیری ، مجموعه ای ازمیلیاردها ستاره ی کم نور است . در حدود سال 1800 ، ستاره شناسان دریافتند ، ستارگان راه شیری درمجموعه ی بزرگی به شکل یک کلوچه گرد آمده اند .این مجموعه ستارگان ، کهکشان نامیده می شود.

اختر شناسان ابتدا تصور می کردند که خورشید در نزدیکی مرکز کهکشان راه شیری قرار گرفته است . بعدها دریافتند ، مرکز کهکشان ما 24 هزار سال نوری در راستای صورت فلکی قوس (کمان) با زمین فاصله دارد. در ضمن ، یک سال نوری مسافتی است که نور در یک سال طی می کند و تقریباً شش تریلیون کیلومتر است . با این سرعت ، نور خورشید تقریباً هشت دقیقه طول می کشد تا به زمین برسد .

اگر شما بتوانید با سرعت نور حرکت کنید ، طی یک ثانیه می توانید هفت و نیم بار زمین را دور بزنید .

این سوی کهکشان تا سوی دیگر آن 100 هزار سال  نوریفاصله دارد . کهکشان از یک گوی مرکزی متشکل از ستارگان پیر قرمز رنگ و یک صفحه ی خارجی مسطح حاوی گاز و غبار و ستارگان آبی جوان تشکلیل شده است. بخش مرکزی راه شیری باید بسیار درخشان تر به نظر برسد ، ولی ابرهای غباری شکل ، آن را از دید ما پنهان می کنند . خورشید ما رد صفحه ی خارجی ، در بازوی جبار (شکارچی) کهکشان قرار گرفته است . جبار ، قنطوس ، قوس و بر ساووش (برساووس) چهار بازوی مارپیچی کهکشان ما هستند.

تعداد ستارگانی که کهکشان ما را تشکیل می دهند ، دست کم به دویست میلیارد می رسد . ستارگان از ابرهای پهناور غبار و گاز پدید می آیند با توجه به این که کهکشان ما ستارگان بسیار زیادی دارد ، ستارگان فراوانی در مراحل سنی متفاوت ، در آن یافت می شود. خورشید ما حدود پنج میلیارد سال پیش پدید آمد . ستارگان دیگری هم وجود دارند که هم اکنون در حال پدید آمدن هستند . ستارگان عمر جاودانی ندارند و ممکن است بسیاری از آن ها در همین لحظه درحال مرگ باشند . بزرگ ترین ستارگان سرانجام منفجر می شوند و مواد بیشتری را به ابرهای غباری شکل که ستارگان جدید از آن ها زاده می شوند ، می افزایند . در واقع ستارگان پر جرم فقط چند میلیون سال زندگی می کنند و سپس منفجر می شوند و به صورت غولی قرمز در می آید . خورشید ما میلیاردها سال دیگر عمر می کند و سپس منفجر می شود. داستان زندگی خورشید به شکل آرامی پایان خواهد یافت ؛ بدین صورت که جمع و کوچک می شود و به شکل ستاره ی کوتوله ی سفیدی در می آید !

ستاره دنباله دار

ستاره دنباله دار

هر ستاره دنباله دار، هسته اي متشكل از يخ و غبار (موسوم به گلوله برفي كثيف) دارد كه پهناي آن حدود 20 كيلومتر (12 مايل) است. هنگاميكه اين ستاره به خورشيد نزديك مي گردد، هسته اش تبخير شده و سري درخشان و دنباله اي طولاني شكل مي گيرد.

بخش اعظم ميلياردها ستاره دنباله دار منظومه شمسي، در محدوده هاي دور دست آن قرار دارند، اما مدار بعضي از اين ستارگان از نزديكي خورشيد عبور مي كند و اين امر موجب مي شود تا شب هنگام در آسمان بخوبي ديده شوند.

تمام منظومه شمسي ما از جمله دنباله دارها حدود4.5 ميليون سال پيش از رمبيدن يك توده ي بزرگ ابر و گاز به وجود آمد.اين توده ابتدا به آرامي مي چرخيد ولي هر چه رمبش ادامه پيدا كرد ،چرخش سريعتر شد و دماي آن بالا رفت.(درست مثل اين كه يك اسكيت باز با جمع كردن دستانش سريعتر مي چرخد). اين چرخش سريع از ريختن همه ي مواد به داخل هسته جلوگيري كرد.در عوض اين ابر و مواد موجود در آن به شكل يك صفحه ي تخت متراكم گشت.در همين زمان دماي هسته ي اين ابر بالا رفت تا آن جا كه همجوشي هسته اي آغاز گشت و بدين گونه خورشيد به وجود آمد. با وجود اين مناطق خارجي اين صفحه كاملا سرد بود .به علت كم بودن دما دانه هاي يخ شكل گرفتند و با تجمع آن ها توده هاي يخي با بزرگي چند كيلومتر شكل گرفتند،و توده هاي بزرگتر نيز سياره ها را شكل دادند.

پهناي هسته يك ستاره دنباله دار فقط چند كيلومتر مي باشد، اما دنباله آن بسيار طولاني است. ستاره دنباله دار عظيمي كه در سال 1843 ديده شد، داراي دنباله اي بطول 330 ميليون كيلومتر (205 ميليون مايل) بود. چگالي اين دنباله ها حتي از بهترين خلئي كه در شرايط آزمايشگاهي در روي زمين ايجاد شده، كمتر است.

چرا ستاره هاي دنباله دار دنباله دارند؟

دنباله ي يك دنباله دار بارزترين مشخصه آن است. همچنانكه دنباله دار به خورشيد نزديك تر مي شود دم درخشاني در امتداد آن و در جهت مخالف خورشيد گسترش مي يابد. در فاصله اي زياد از خورشيد هسته دنباله دار ها سرد و مواد داخل آن منجمد مي باشند. با نزديك شدن به خورشيد باد هاي شديد خورشيدي قسمتي از هسته را تصعيد مي كنند كه اين مواد كما را تشكيل مي دهند. فعل و انفعالاتي كه باد هاي خورشيدي روي كما انجام مي دهند باعث به وجود آمدن هسته مي شوند. ساختار شيميايي كما مواد تشكيل دهنده دنباله را تعيين مي كند. ممكن است به نظر آيد كه دنباله داري دم ندارد ولي واقعا اين طور نيست بلكه دنباله آن قدر شفاف است كه ديده نمي شودولي دانشمندان با استفاده از فيلتر هاي مخصوص قادر به ديدن آن ها هستند.مثلا دم دنباله دار هيل پاب(1997)به راحتي در نور مرئي ديده مي شد ولي عكس هايي كه با فيلترتهييه شده بودند وجود تعدادي دنباله تشكيل شده از غبار و گاز هاي يونيده را نشان دادند.

انواع دنباله ها:

دو نوع دنباله وجود دارد:غبار و گاز يونيده.يك دم تشكيل شده از غبار محتوي ذراتي به بزرگي ذرات موجود دردود مي باشد.اين نوع دم هنگامي تشكيل مي شود كه يك باد خورشيدي مقداري ماده از كما جدا مي كند.چون اين ذرات بسيار كوچكند با كوچكترين نيرويي جابجا مي شوند در نتيجه اين دنباله ها مامولا پخش و خميده اند.دنباله هاي گازي وقتي تشكيل مي شوند كه نورخورشيد مقداري از مواد كما را يونيده مي كند و سپس يك باد خورشيدي اين مواد يونيده را از كما دور ميكند.دنباله هاي يوني معمولا كشيده تر و باريك ترند.هر دوي اين دنباله ها ممكن است تا ميليون ها كيلومتر در فضا پراكنده شوند.وقتي كه دنباله دار از خورشيد دور ميشود دم و كما ازبين ميروند و فقط مواد سرد و سخت درون هسته باقي مي مانند.تحقيقات راجع به ستاره دنباله دار هيل پاب وجود نوعي دم رانشان داد كه شبيه دنباله هاي تشكيل شده از غبار بود ولي از سديم خنثي تشكيل شده بود.(همان طور كه گفتيم مواد موجود در هسته نوي كما و دنباله را تعيين مي كنند).

دنباله دار ها از كجا مي آيند؟

دنباله دار ها در دو جا به طور بارز يافت مي شوند :كمر بند كوييپر و ابر اورت.دنباله دار هاي كوتاه مدت معمولا از ناحيه اي به نام كمربند كوييپر مي آيند.اين كمربند فراتر از مدار نپتون قرار گرفته است.اولين جرم متعلق به كمربند كوييپر در سال 1922 كشف شد.اين اجسام معمولا كوچك هستند و اندازه ي آن ها از 10 تا 100 كيلومتر تغيير مي كند.طبق رصد هاي هابل حدود 200ميليون دنباله دار در اين ناحيه وجود دارد كه گمان مي رود از ابتداي تشكيل منظومه ي شمسي بدون تغيير مانده اند.دنباله دار هاي با تناوب طولاني مدت از ناحيه اي كروي متشكل از اجرام يخ زده به نام ابر اورت سرچشمه مي گيرند.اين اجرام در دورترين قسمت منظومه ي شمسي قرار دارند و از آمونياك منجمد ، متان ، سيانوژن ، يخ آب و صخره تشكيل شده اند.معمولا يك اختلال گرانشي باعث راه يافتن آن ها به داخل منظومه ي شمسي مي شود.

مسير حركت دنباله دارها

مدار سيارات نزديك به دايره است حال آن كه مدار دنباله دار ها به شدت بيضوي است. به علت تاثيرات گرانشي دنباله دار ها در حضيض سريعتر حركت مي كنند تا در اوج.دنباله دار ها از مدت چرخششان يه دور خورشيد طبقه بتدي مي شوند: دنباله دار ها بامدت تناوب كوتاه و متوسط-مانند هالي با دوره تناوب 76 سال- بيشتر در بين خورشيد و پلوتون به سر مي برند.اين دنباله دارها ابتدا در كمربند كوييپر هستند ولي نيروي گرانش يكي از سيارات به خصوص مشتري آن ها را نزديك خورشيد مي راند و دوره تناوب آن ها كمتر از 200 سال است.(شوميكر-لوي 9 يكي از اين دنباله دارها بود كه عاقبت در مشتري سقوط كرد). دنباله دار هاي بلند مدت با تناوبي بيش از 200 سال كه بيشتر در ابر اورت هستند. هيل پاب نمونه اي از اين دنباله دار ها است كه تناوبي برابر با4،000 سال دارد.

ستارگان دنباله دار بر اساس دوره تناوب مداري شان به دو دسته تقسيم ميشوند:

ستارگان داراي دوره تناوب مداري بيش از 200 سال و ستارگاني كه دوره تناوب مداري شان كمتر از 200 سال مي باشد.

گروه اول، ستارگان با دوره تناوب طولاني و گروه دوم ستارگان با دوره تناوب مداري كوتاه هستند.

اين ظن وجود دارد كه ستارگان داراي دوره تناوب مداري كوتاه، زماني در ابر اوپتيك - اورت داراي دوره تناوب طولاني بوده اند. بسياري از ستارگان داراي دوره تناوب مداري كوتا ، در فواصل زماني منظمي ديده شده اند كه معروفترين آنها ستاره دنباله دار هالي است. ستاره دنباله دار انكي كوتاهترين دوره تناوب مداري را دارد كه 5/3 سال مي باشد.

ستارگان دنباله دار با هر بار گذشتن از كنار خورشيد، مقداري از مواد خود را بر اثر تبخير از دست مي دهند. دنباله ستارگان داراي دوره تناوب مداري كوتاه، بسيار درخشان است، اما با هر بار گذشتن از كنار خورشيد، مواد خود را از دست داده و بدين ترتيب، امكان رويت آنها كمتر مي شود.

بعضي از اين ستارگان قبل از متلاشي شدن فقط يك بار ديده مي شوند، هر چند كه طول عمر معمولي يك ستاره دنباله دار با دوره تناوب كوتاه حدود 10000 سال است. گردش بسياري از ستارگان دنباله دار داراي دوره تناوب طولاني بدور خورشيد هزاران يا حتي ميليونها سال طول مي كشد. بنابر اين، طول عمر اين ستارگان بسيار بيشتر از نوع ديگر است.

منبع : دانشنامه رشد

سيارات

سيارات
منظومه شمسی ما از خورشید، هشت سياره و يك سياره كوتوله (و ماه هايشان)، يك كمربند سياركي و بسياري از ستاره های دنباله دار و شهاب ها تشكيل شده است. خورشيد در مركز منظومه شمسي ماست. سيارات، ماه هايشان، سیارک ها، ستاره هاي دنباله دار و سنگ هاي ديگر همه دور خورشيد مي گردند.
نه سياره اي كه دور خورشيد مي گردند به ترتيب فاصله از خورشيد عبارتند از: عطارد، ناهید، زمین، مریخ، مشتری، زحل، اورانوس، نپتون و پلوتون (يك سياره كوتوله). 
بزرگ ترين سياره منظومه شمسي ما مشتري ست. به دنبال آن زحل، اورانوس، نپتون، زمين، ناهيد، مريخ، عطارد و در آخر پلوتون ريز قرار دارند. مشتري به قدري بزرگ است كه همه سيارات ديگر را مي توان در داخل آن جا داد.

سيارات داخلي، سيارات خارجي تر
سيارات داخلي (سياراتي كه نزديك به خورشيد دور آن مي گردند) كاملاً از سيارات خارجي تر (سياراتي كه دور از خورشيد به دور آن مي گردند)، متفاوتند.
سيارات داخلي عبارتند از: عطارد، ناهيد، زمين و مريخ. اين سيارات نسبتاً كوچكند و بيشتر از سنگ تشكيل شده اند و تعداد كمي ماه دارند يا اصلاً ماه ندارند.
سيارات خارجي تر عبارتند از: مشتري، زحل، اورانوس، نپتون و پلوتون (يك سياره كوتوله). آنها اكثراً بسيار بزرگ، اكثراً گازي و حلقه دار هستند و ماه هاي زيادي دارند (به استثناي پلوتون كه كوچك و سنگي ست و تنها يك ماه بزرگ و دو ماه ريز دارد).
دما روي سيارات
معمولاً هر چه سيارات از خورشيد دورتر قرار گرفته باشند، سردترند. تفاوت ها موقعي رخ مي دهد كه اثر گلخانه اي يك سياره را گرم مي كند (مثل ناهيد) كه با يك جو ضخيم احاطه شده.

تراكم سيارات
سيارات گازي خارجي تر نسبت به سيارات سنگي داخلي تراكم كمتري دارند. 
زمين متراكم ترين سياره است. زحل كمترين تراكم را دارد. به طوري كه روي آب شناور باقي مي ماند.

 جرم سيارات
مشتري سنگين ترين سياره است. زحل به دنبال آن است. اورانوس، نپتون، زمين، ناهيد، مريخ عطارد و پلوتون به ترتيب به دنبال آنها قرار دارند. 

 نيروهاي جاذبه روي سيارات
سياره اي كه سطحش قوي ترين نيروهاي جاذبه اي را دارد، مشتري ست. اگرچه زحل، اورانوس و نپتون هم سيارات خيلي سنگيني هستند، نيروهاي جاذبه شان در حد نيروي جاذبه زمين است. اين به خاطر اين است كه نيروي جاذبه اي كه در سطح سياره بر يك شيء وارد مي شود، با جرمش و با معكوس مربع شعاع سياره تناسب دارد.

 طول يك روز در سيارات
روز مدت زماني ست كه طول مي كشد تا يك سياره روي محورش (360 درجه) بچرخد. يك روز روي زمين تقريباً 24 ساعت طول مي كشد.
سياره اي با طولاني ترين طول روز ناهيد است. يك روز روي ناهيد 243 روز زميني طول مي كشد (يك روز روي ناهيد بلندتر از سالش است. يك سال روي ناهيد فقط 7/224 روز زميني طول مي كشد).
سياره اي با كوتاه ترين طول روز مشتري ست. يك روز روي مشتري فقط 8/9 ساعت زميني طول مي كشد. موقعي كه شما از زمين به مشتري نگاه مي كنيد، مي توانيد بعضي از تغيير شكل هايش را ببينيد.

متوسط سرعت حركت در مدار سيارات
سيارات با سرعت هاي مختلف به دور خورشيد مي گردند. هر سياره موقعي كه به خورشيد نزديك تر مي شود سرعتش زياد مي شود و موقعي كه از خورشيد دور مي شود، سرعتش آهسته تر مي شود (اين قانون دوم حركت سياره اي كپلر است).

سيارات منظومه شمسي ما 
عطارد – ناهيد- زمين- مريخ- مشتري- زحل- اورانوس - نپتون - پلوتون 
سيارات ديگر
در سال 2005 يك شي ء بزرگ فراتر از پلوتون در كمربند كيپر مشاهده شد. 
تعدادي از ستاره شناسان فكر مي كنند كه ممكن است سياره ديگری يا ستاره شريكي با خورشید . فراتر از مدار پلوتون در حال گردش به دور خورشيد باشد. اين ستاره شريك يا سياره ممكن است (يا ممكن نيست) كه وجود داشته باشد. نظريه وجود اين شيء فرضي مي گويد كه ممكن است يك شيء كيهاني، شايد يك ستاره كوتوله قهوه اي سرد كه سخت مي شود آشكارش كرد (به نام نميسيس Nemesis)، به وسيله حوزه مغناطيسي خورشيد به دام افتاده باشد. اين نظريه مي گويد كه اين شيء وجود دارد چون كه بعضي از مدارهاي ستاره هاي دنباله دار با دور بلند به شكل غير قابل توضيحي مغشوش مي شوند. مدارهاي اين ستاره هاي دنباله دار دور، به نظر مي رسد كه به وسيله كشش جاذبه اي يك شيء دور در حال گردش به دور خورشيد تحت تأثير قرار گرفته باشند.

ادامه نوشته

آفرینش منظومه شمسی در قرآن

آيا آفرينش شما مشکل تر است يا منظومه شمسی؟ جوانب آن را بهم آورده غلظت آنرا بالا برد  و آنرا ساخت ـ و شب و روز را برای آن درست کرد»!  « زمين و سيارات را نوآوری نمود». سوره انعام آیه 101

(واژه «سَـمْـک» به معنی: غـلظت و تراکم و کـلـفــتیِ بهـم برآمده است. يعنی جمع و جور و کلفـت و متراکم شده. و واژه «رَفع» در آيه نيز به معنی: "بالا بردن و افزايش دادن" است که از معانی آن است.)

 نکات آيات: 1ــ بالا بردن غلظت منظومه شمسی و درست کردن آن.2ــ مرده بودن و دوباره پا گرفتن منظومه شمسی. 3ـــ درست کردن شب و روز برای منظومه شمسی.

1 ــ بالا بردن غلظت منظومه شمسی و درست کردن آن:

مـنـظـومـه شمسی ما که حدوداً 5 ميليارد سال عمر دارد در ابـتدا ابر بوده که شامل دود و گاز و خاکستر و غبار و برخی عناصر بوده، و در فضای منظومه شمسی پراکنده بوده است. بعد بادی که ظاهراً مـوج ناشی از انـفـجار سـتـاره ای بـوده ابعاد و جوانب آن را بهم آورده  و مـنـظـومـه شـمـسی بصورت يک ديسک در آمده بوده که بدور خود می چرخيده است. بعد در قـسـمـت مرکزی آن ابر که کلفـت تر بوده، نـيروی جاذبه مـواد بيشتری را جـذب نـمـوده و در آن ناحيه متراکم گرمای لازم برای ايجاد واکنشهای هسته ای فراهم گشته و خـورشـيـد شکـل گرفـتـه است. و در اطراف آن حـلـقـه هـای ديگری از گاز و غـيره به چرخش در آمده که رفـته رفـته به کره های بزرگتری تبديل شده اند که همان سيارات فعلی منظومه شمسی باشند.  (در رابطه با پيدايش منظومه شمسی چندين نظريه وجود دارد و ما طبعاً آنکه با آيات قرآن می خواند را می گيريم).

در سوره انبياء آيه 56 می خوانيم: «رَبُّـکُـمْ رَبُّ السَّـمـواتِ وَ الْاَرْضِ الـَّـذی فـَطـَرهُـنَّ = آفريدگار شـما آفريدگار سيارات و زمين است که آنها را از درون (از مرکز) درست کرد»! « فـطـر» از جمله به معنی: "از درون و مرکزيت خود برآمدن، شکل گرفـتن، و درست شدن" است. هر کره ای نيز وقتی می خواهد درست بشود، در ابتدا در مرکز آن نيروی جاذبه آغاز به جذب مواد بدور خود می کند و رفته رفته بزرگ و بزرگ تر مـی شود و به اين شکـل کره شکل می گيرد.

2 ــ مرده بودن و پا گرفتن منظومه شمسی:

کسانی که به خدا معتقد نبوده و نيستند از جمله می گفـته اند و می گويند که: وقـتی مـا می ميرويم ديگر زنده نمی شويم. خدا زنده نمودن موارد گوناگونی را در قرآن برای آنها مـثال زده است. در ايـنجا زنده نـمـودن مـنظـومه شمسی را مثال زده و گـفـته: آيا آفـرينش شما مشکـل تر است يا منظومه شمسی؟ اين به اين معنی است که مـنـظـومـه شمسی مرده بوده و دوباره به حيات و زندگی برگردانده شده است.

و در آيه 101 سوره انعام نيز گفته که خدا بديع زمين و سيارات است. بديع بمعنی: نوساز، نوآور، نوين پرداز و مواردی از اين قبيل است (هم خانواده واژه «ابداع» است). و اين موضوع از جنبه ضمنی و تلويحی به اين معنی است که زمين و سيارات پيش از اين چيزِ ديگری بوده اند و وضعيت فعلی آنها، شکل نوآوری شده آنست.

مـنـظـومـه شمسی در واقـع در اصـل جـرم و انرژی مربوط به لاشه يک ستاره بسيار بزرگ غول آسائی بوده که مرده و لاشه آن بصورت ابر در فضای مـنظومه شمسی پراکنده شده بوده است. و منظومه شمسی فعلی نوآوری آن است.

3 ـــ درست کردن شب و روز برای منظومه شمسی:

منظور از شب و روز درست کردن برای منظومه شمسی شب و روز  درست کردن برای سيارات آنست. و شب و روز در سيارات ناشی از گردش آنها بدور خود و وضعيت محور آن نسبت به خورشيد است. وقتی محور سياره به موازات خورشيد قرار  می گيرد با چرخش سياره بدور خود باعث ايجاد شب و روز می شود. ولی در صورتی که محور زمين يا هر سياره ديگری عمود بر خورشيد قرار می گرفت شب و روز ايجاد نمی شد هر چند سياره بدور خود نيز می چـرخيد. مثلاً اگر قطب شمال زمين رو به خورشيد می بود قطب شمال هميشه روز می بود و قطب جنوب هميشه شب، هر چند زمـيـن بدور خود نيز می چرخيد.

مطرح کردنِ "درسـت کـردن" شب و روز برای منظومه شمسی برای استدلال به حساب و کتاب داشتن و برنامه ريزی شده بودنِ ايجاد "شب و روز" در آنست. و اين چيزی است که با عـلـم نجوم عـصر محمد کـه در آن زمين مرکز عالم بود و خورشيد بـدور آن می چرخيد نمی خواند. چون در صورت گردش خورشيد بدور زمين ايجاد شب و روز امری طبيعی می نمود، ولی در صورت گردش زمين بدور خود و بدور خورشيد است که در صورت قرار نگرفـتن درست محور زمين و سيارات نسبت به خورشيد شب و روز در آنها ايجاد نخواهد شد.

پاسخ فعالیتها و پرسش های کتاب علوم زیستی و بهداشت فصل1تا5

فعاليت هاي فصل اول

فعاليت صفحه 2: 

1  – خطاهاي بينايي:1 -  وقتيكه هوا تاريك است اشيا را به خوبي نمي بينيم 2 - كوچك ديده شدن اشياي دور 3 - ديدن سراب 4 – وقتيكه اتومبيلي به طرف جلو حركت مي كند به نظر مي رسد چرخهاي آن به عقب مي چرخند

خطاهاي شنوايي: 1 - سنگين شدن گوش 2 - وقتيكه آب به گوشمان مي رود گوشمان خوب نمي شنود
 3 - دركنار صداهاي بلند صداهاي ضعيف را نمي شنويم 4 – در خيابان متوجه صداي ماشين ها نمي شويم

خطاي بويايي: 1 - وقتيكه سرماخورده ايم بوها را تشخيص نمي دهيم 2 - وقتيكه ادكلن استفاده مي كنيم اول بوي آنرا احساس مي كنيم ولي بعد از مدتي بوي آنرا احساس نمي كنيم 3 – بوي عطرها را اشتباهي مي گيريم

خطاي چشايي: 1 - مزه غذاهاي خيلي داغ يا خيلي سرد را احساس نمي كنيم2 - وقتيكه سرما خورده ايم احساس مي كنيم دهانمان تلخ مزه شده است 3 – بعد از مسواك زدن مزه غذا ها را متوجه نمي شويم

خطاي لامسه: 1 – وقتيكه يخي را در دستمان مي گيريم اول احساس سرما مي كنيم ولي بعد از مدتي فكر مي كنيم دستمان مي سوزد 2 – وقتي كفش تنگي را مي پوشيم اول آن را احساس مي كنيم ولي بعدا حس نمي كنيم

2 -  با استفاده از وسايل دقيق اندازه گيري

3 – با ساختن وسايلي مانند راديو، تلوزيون، تلفن و موبايل

فعاليت صفحه 6 

1 – پيشرفت تكنولوژي و ساخته شدن وسايل دقيق آزمايشگاهي، پيشرفت وسايل ارتباط جمعي و غيره

2 – بلي، زيرا ممكن است اشتباه باشند.                                      

 3 – خير، زيرا گاهي دانشمندي بدون پيمودن مرحله اي به مرحله ديگر وارد مي شود

4 – تعريف مسئله: آيا واقعا ممكن است بدون وجود مگس هاي ديگر مگسي از گوشت فاسد بوجود آيد

جمع آوري اطلاعات: او ابتدا مقداري گوشت را در هواي آزاد گذاشت چند روز بعد جانوران كرمي شكل در آن پيدا شدند اين كرمها پس از چند روز به مگس تبديل شدند او سپس گوشتهاي جانوران مختلف را به اين روش آزمايش كرد و اطلاعاتي را به دست آورد

 فرصيه سازي: نوزادان كرمي شكل از ذرات ريزي كه مگس ها روي گوشت فاسد بر  جاي مي گذارند به وجود مي آيند

آزمايش فرضيه: قرار دادن گوشت در ظروف سربسته و سرباز

ثبت يافته ها: در كتاب چيزي در اين مورد اشاره نشده است

تفسير يافته ها و نتيجه گيري: مگس خودبخود از گوشت گنديده بوجود نمي آيد بلكه هر مگسي حاصل تخم گذاري مگس هاي ديگر است

انتشار گزارش: انتشار كتابي بنام ‹‹ آزمايش هايي درباره پيدايش حشرات››

5 – پنهان كردن گوشت در زير خاك، گذاشتن گوشت در ظرفهاي دربسته

پرسش و تحقيق صفحه 10

1 – اگرچه اولين كسي كه براي نظريه پيدايش خودبخودي موجودات زنده ايراد گرفت فرانچسكو ردي بود اما او نتوانست اين نظريه را بطور كامل رد كند بعد از وي در سال 1748 كشيشي بنام اسپالانزاني مقداري سبزي و گوشت را در آب جوشاند و سپس آن را در ظرفي شيشه اي ريخت و درب ظرف را با حرارت دادن مسدود كرد او مشاهده كرد كه در ظرف در بسته هيچ ميكرو اورگانيسمي (موجودي) بوجود نمي آيد و مواد غذايي فاسد نمي شود. طرفداران نظريه پيدايش خودبخودي چنين استدلال كردند كه ورود هوا به درون ظرف براي پيدايش خودبخودي موجودات زنده لازم است و به اين ترتيب آزمايش اسپالانزاني را رد كردند بعد از اسپالانزاني دانشمندي بنام لويي پاستور با آزمايش خود نظريه پيدايش خودبخودي را بطور كامل باطل كرد پاستور در آزمايشي مقداري گوشت را در ظرف شيشه اي كه به سر آن لوله اي به شكل S وصل شده بود قرار داده و آنرا جوشاند وي مشاهده كرد اگرچه مواد غذايي موجود در ظرف در تماس با هوا هستند ولي هيچ موجودي داخل ظرف بوجود نمي آيد و غذا فاسد نمي شود او چنين استدلال كرد كه ميكروبها در محل خميدگي لوله باقي مي مانند و نمي توانند به مواد غذايي برسند در نتيجه نمي توانند غذا را فاسد كنند

2 – خير، روش علمي فقط مي تواند به سوالاتي پاسخ دهد كه بتوان آنها را در آزمايشگاه يا طبيعت مورد مشاهده، اندازه گيري يا آزمايش قرار داد.

3 – تعدادي گاو هم اندازه، هم نژاد، هم سن و سالم انتخاب مي كنيم سپس آنها را به دو دسته تقسيم مي كنيم هر دو گروه را در طويله هاي يكسان (دماي يكسان، نور يكسان، ميزان رطوبت يكسان و غيره)  نگه داري مي كنيم براي گاوهاي گروه اول موسيقي پخش مي كنيم ولي براي گاوهاي گروه دوم موسيقي پخش نمي كنيم سپس به مدت چند هفته شير گاوها را دوشيده، اندازه گيري كرده و يادداشت مي كنيم بعد از گذشت چند هفته ميانگين شير بدست آمده از هر گروه را محاسبه مي كنيم. اگر ديديم شير گاوهايي كه براي آنها موسيقي پخش كرده ايم بيشتر از گاوهايي است كه براي آنها موسيقي پخش نكرده ايم نتيجه مي گيريم كه موسيقي سبب افزايش شير گاوهاي شيرده مي شود و لي اگر ميزان شير بدست آمده از هر دو گروه يكسان باشد نتيجه مي گيريم موسيقي بر ميزان شير گاوهاي شيرده تاثيري ندارد

4 – اين كار براي تفسير نتايج لازم است زيرا در صورتي كه چند عامل بطور همزمان تغيير كنند ما نمي توانيم بفهميم نتيجه به دست آمده مربوط به كداميك از عوامل بوده است.

فعاليت هاي فصل  دوم

فعاليت صفحه 13

1 – تا رنگ موجود در روي آن از بين برود.

2 – زيرا در موقع بريدن تعدادي از سلولها و واكوئل هاي آنها پاره مي شود و رنگ موجود در آنها خارج مي شود

3 – حدود 55 تا 60 درجه سانتي گراد

4 – سلولها در اثر گرما مي ميرند و غشا خاصيت نفوذ پذيري انتخابي خود را از دست مي دهد و رنگ موجود در واكوئل از آنها خارج مي شود

5 – زيرا    اولا مقداري از مواد موجود در آنها در اثر گرما از بين مي رود

              دوما مقداري از مواد موجود در آنها نيز از سلولها خارج شده و وارد آب مي شود

فعاليت صفحه 18

1 – افزايش آلودگي هوا، نازك شدن لايه ازون، مصرف سيگار و مواد الكلي، استفاد از مواد شيميايي سرطان زا در بعضي صنايع، استفاده بيش از حد از افزودنيهاي غذايي و غيره

2 – الف - در صورتيكه ما در مراحل اوليه از وجود سرطان آگاه شويم مي توانيم نسبت به درمان آن اقدام نماييم و يا از پيشرفت آن جلوگيري كنيم

ب – خير، فقط مي توان سرطان را درمان كرده و يا از پيشرفت آن جلوگيري كرد

پرسش و تحقيق صفحه 18

1 – الف: ريزترين: باكتري كروي       درشت ترين: سلول درون برگ

        ب: قطر سلول پوشاننده سقف دهان حدود 20 ميكرون است و طول يك باكتري ميله اي حدود 4 ميكرون است در نتيجه قطر سلول پوشاننده سقف دهان 5 برابر طول يك باكتري ميله اي است

ج : هر سانتي متر 10 ميلي متر است در نتيجه هر سانتي متر برابر 1000 * 10 يا 10000 ميكرون است

2 – الف: ميتوكندري    ب: غشاي سلول     ج: كلروپلاست    د: هسته     ه: غشاي سلولي

رديف	نام سلول	غشاي سلولي	كلروپلاست	ميتوكندري	هسته	ديواره سلولي
1	سلول پوشاننده سقف دهان انسان	+	-	+	+	-
2	سلول ماهيچه اي	+	-	+	+	-
3	سلول برگ	+	+	+	+	+
4	سلول ريشه هويج	+	-	+	+	+

 3 - تذكر: همه سلول ها همه اندامكها را دارند به جز:

                   الف – كلروپلاست كه فقط در بخشهاي سبز گياهان وجود دارد

                   ب – ديواره سلولي كه فقط در سلولهاي گياهي وجود دارد            پس:

 4 –   دستگاه گلژي در سلول ترشح كننده شيره معده             ميتوكندري در سلول ماهيچه اي             

        كلروپلاست در سلول سبز رنگ موجود در گياه

5 – 1 - پيكر همه موجودات زنده از سلول ساخته شده است

       2 - سلول كوچكترين واحد سازنده پيكر موجودات زنده است و واكنشهاي شيميايي اساسي درون آن انجام مي شود

      3 - هر سلول از تقسيم سلولهاي ديگر بوجود آمده است

6 – تا پروتئين ساخته شده را وارد شبكه آندوپلاسمي كنند.

7 – بعضي از سلولهاي تومورهاي بدخيم از جاي خود كنده شده و همراه با گردش خون يا ساير مايعات بدن به بافت هاي ديگر بدن برده مي شوند اين سلولها در محل جديد شروع به تقسيم كرده و توده هاي بدخيم ديگري ايجاد مي كنند

8 – شبكه اي از رشته ها و لوله هاي پروتئيني

فعاليت هاي فصل سوم

جواب سوال زير شكل صفحه 21     ماده گوگردي سر چوب كبريت و احتمالا فلزاتي كه در كفش بكار رفته است

فعاليت بالا ي صفحه 13

1 - تفاوت: مونو ساكاريدها  از يك واحد، دي ساكاريدها از دو واحد و پلي ساكاريدها از چند واحد ساخته شده اند    

       شباهت: هر سه از واحد هاي يكساني (مونو ساكاريد) ساخته شده اند

2 – تفاوت: اولا مولكول سلولز خطي بوده و بدون انشعاب است ولي مولكول هاي گليكوژن و نشاسته منشعب هستند دوما نحوه اتصال واحد ها در سه مولكول باهم متفاوت است

     شباهت: هر سه از واحدهاي يكسان (مونو ساكاريد) ساخته شده اند

فعاليت پايين صفحه 13

1 – آبي مي شود         

 2 – با افزودن مقداري لوگول، اگر آبي شود پي مي بريم كه نشاسته دارد      

3 – خير

فعاليت بالا ي صفحه 15

از اين آزمايش ها نتيجه مي گيريم پروتئين سفيده تخم مرغ در اثر گرما منعقد مي شود ولي پروتئين شير در اثر گرما منعقد نمي شود و برعكس پروتئين شير در اثر افزودن آبليمو يا سركه منعقد شده و رسوب مي كند ولي پروتئين تخم مرغ منعقد نمي شود پس نتيجه مي گيريم پروتئين هاي مختلف داراي خواص متفاوتي هستند

فعاليت پائين صفحه 16

1 – بيشترين سرعت در دماي 43 درجه  و كمترين سرعت در دماي 6 در جه

2 – زيرا در اين دما به آنزيم ها آسيب مي رسد

 3 – زير ا اين دما ممكن است به آنزيمها آسيب برساند

پرسش و تحقيق صفحه 16

1 –  1 – گلوكز  2 – گلوكز  3 – پروتئين 4 – يك مولكول گليسرول و سه مولكول اسيد چرب

2 – مونوساكاريد        

 3 – زيرا شكل جايگاه فعال آنزيمها باهم متفاوت است

4 – آب حلال خوبي است، در صفر درجه يخ مي بندد و در 100 درجه به جوش مي آيد، داراي كشش سطحي زيادي است، رساناي ضعيفي است و ...

5 – حيات مجموعه اي از واكنشهاي شيميايي و فرايندهاي فيزيكي است كه فقط در محيط آب امكان پذير هستند و بدون آب فرايندهاي زيستي انجام نمي شوند و …

6 – چون هر دو از واحدهاي يكساني (مونوساكاريد) ساخته شده اند و هر دو از اتمهاي كربن هيدروژن و اكسيژن ساخته شده اند

7 – زيرا نقش آنزيمي دارند

فعاليت هاي فصل چهارم

سوالات متن صفحه 27

الف: وزن برگها و مقدار آبي كه براي آبياري بكار برده بود اندازه نگرفته بود و آزمايش خود را كنترل نكرده بود

ب:  وزن برگها و مقدار آب مصرف شده براي آبياري درخت را نيز اندازه مي گرفتم

ج: تا خاك بشكه به بيرون نريزد يا از بيرون خاكي وارد بشكه نشود

فعاليت صفحه 27

1 – الف: نمودار مقابل       

ب: 25   

ج: اگر شدت نور يكسان نبود نتيجه اي

 كه از آزمايش مي گرفتيم درست نبود

د: با افزايش غلظت ₂CO هوا تا 14/0 درصد

2 –  الف: در دماي حدود 35 درجه                 

ب: زيرا دماي زياد باعث اختلال در كار

 آنزيم ها مي شود

ج: شدت فتوسنتز بيشتر خواهد بود

 د: شدت نور، سطح برگ، مقدار كلروفيل، تعداد روزنه ها و غيره

فعاليت بالا ي صفحه 29

1 – اين گياهان نيز كلروفيل دارند ولي به خاطر وجود رنگيزه هاي ديگر، برگ آنها سبز ديده نمي شود پس اين گياهان نيز فتوسنتز انجام داده و انرژي خود را از خورشيد بدست مي آورند

 2 – سيب زميني ها در محيطي نگه داري شده اند كه نور وجود داشته است  و یا بیرون خاک از خاک بوده است.

فعاليت صفحه 30

الف: زيرا اين گياهان كلروفيل كمي دارند لذا كمتر فتوسنتز مي كنند وكمتر رشد مي كنند

ب: زيرا اين گياهان طي عمل فتوسنتز مقداري اكسيژن آزاد مي كنند كه ماهي ها از آن براي انجام تنفس استفاده مي كنند

ج: نازك هستند تا تبادلات گازي به راحتي و به سرعت انجام گيرد، سطح وسيعي دارند تا نور بيشتري جذب كنند

فعاليت صفحه 31

الف: دو ظرف مانند شكل صفحه 31 كتاب آماده مي كنيم (اندازه ظرفها، اندازه لوله هاي آزمايش، اندازه و نوع گياه آبزي و دماي آب در هر دو ظرف بايد برابر باشد) اكنون به يكي از گياهان نور بيشتر و به گياه ديگر نور كمتري مي دهيم سپس مقدار اكسيژن جمع شده در هر يك از لوله هاي آزمايش را اندازه مي گيريم در هر لوله، اكسيژن بيشتري جمع شده باشد شدت فتوسنتز بيشتر بوده است

ب: همان آزمايش قسمت الف را انجام مي دهيم با اين تفاوت كه اين دفعه بايد ميزان نور تابيده شده به هر دو گياه برابر باشد و فقط دماي يكي از ظرفها بايد بيشتر و دماي ظرف ديگر بايد كمتر باشد

پرسش و تحقيق صفحه 32

1 -     توجه: همه جانوران و قارچها مصرف كننده هستند و همه گياهان و جلبكها توليد كننده هستند پس:

    آدمي: مصرف كننده     قارچ: مصرف كننده       جلبك: توليد كننده      زنبور عسل: مصرف كننده

2 – الف: ساخته نشدن كلروفيل به علت نبود منيزيم

      ب: چون ميزان كلروفيل در گياه كاهش يافته است فتوسنتز نيز به ميزان كمتري انجام مي گيرد در نتيجه مقدار نشاسته كاهش مي يابد

3 – تا روزنه ها در اثر نشستن گرد و خاك بر روي آنها، بسته نشوند همچنين اينكار باعث مي شود تا ميزان آب تبخير شده از گياه كاهش يابد

4 – داشتن كلروپلاست فراوان، نازك بودن، داشتن سطح وسيع (پهن بودن)، داشتن روزنه هاي فراوان، داشتن رگبرگ فراوان

5 – جلبكها، زيرا حدود سه چهارم سطح زمين را آب مي پوشاندكه در داخل اين آبها مقادير زيادي جلبك زندگي مي كند

6 – چون نور خورشيد حداكثر تا عمق صد متري آب نفوذ مي كند

7 – ميانبرگ، زيرا كلروفيل زيادي دارد

8 – الف: نمودار مقابل

ب: در ساعت 2 بامداد حدود 5/47 و در ساعت 10 صبح حدود 2/1

ج: ساعت 4 بعد از ظهر، زيرا در اين موقع ميزان نوري كه به گياهان مي تابد زياد است

د: زيرا شدت نور در طول شبانه روز متغير بوده است

فعاليت هاي فصل پنجم

فعاليت صفحه 36

1 – غذاهاي جانوري

2 – با وجود اينكه مقدار پروتئين زيادي در لوبيا وجود دارد ولي همه اسيدهاي آمينه اساسي در لوبيا وجود ندارد

3 – بايد غذاهاي گياهي را بصورت تركيبي مورد استفاده قرار داد

4 – درصد پروتئين موجود در گوشت گياهي بيشتر از گوشت جانوري است ولي ميزان اسيدهاي آمينه اساسي موجود در گوشت گياهي كمتر از گوشت جانوري است

فعاليت صفحه 37

الف: بهبود مسائل تغذيه اي با توجه به وضعيت اقتصادي و فرهنگي جامعه، توجه به مسائل تغذيه اي بويژه در سنين رشد، توجه به عادات و فرهنگ تغذيه در نقاط مختلف كشور و غيره

ب: 1 – خير، فرهنگ و آداب تغذيه اي در كشورهاي مختلف متفاوت است همچنين وضع اقتصادي و ميزان دسترسي افراد به غذا ها در جوامع مختلف يكسان نيست

2 – بلي، ممكن است خانواده اي از نظر اقتصادي وضع خوبي داشته باشد ولي به خاطر بي اطلاعي از ارزش غذايي غذاهاي مختلف، غذاهايي را كه داراي ارزش غذايي پايين است مصرف كرده و دچار سوء تغذيه شود.

3 – هر دو، در اولين فرصت و در كوتاه مدت بايد ميزان پزشك ها را افزايش داد تا نسبت به درمان افرادي كه دچار سو تغذيه شده اند بپردازند و در مرحله بعدي و در دراز مدت بايد اطلاعات مردم را بالا برد تا با مصرف صحيح مواد  دچار سو تغذيه نشوند

فعاليت صفحه 38

1 –  الف:  شير               ب: قند و شكر               ج: ميوه ها و سبزيجات             د: شير

2 –  الف: نرم مي شود زيرا گرما سبب مي شود پوشش دانه هاي نشاسته پاره شود

       ب: سفت مي شود زيرا گرما سبب مي شود پروتئين ها شكل خود را از دست داده و منعقد شوند

       ج: نرم مي شود زيرا در اثر گرما لايه مياني نرم شده و سلولها از هم جدا مي شوند

       د:گوشت نرم مي شود زيرا گرما باعث مي شود رشته هاي گوشت از هم جدا شوند

3 – الف: زيرا وجود پروتئين براي رشد و ترميم بدن لازم است     

       ب: زيرا تخم مرغ داراي پروتئين بيشتري نسبت به نان است

4 –  الف: ماهي دودي    ب: ذرت    ج: كلم    د: غذاهايي كه چربي كمي دارند      هـ: لوبياي سفيد، سويا

5 –  نان كامل: سلولز  شكر: انرژي  كره: عايق بودن  تخم مرغ: پروتئين لوبياي سويا: گوشت مصنوعي

6 – ممكن است غذايي داراي پروتئين زيادي باشد ولي ميزان اسيدهاي آمينه اساسي موجود در آن كم باشد و يا برعكس ممكن است غذايي مقدار پروتئين كمتري داشته باشد ولي مقدار اسيدهاي آمينه اساسي موجود در آن زياد باشد

جواب سوال متن صفحه 45         ويتامين C موجود در غذاها از بين رفته بود

پرسش و تحقيق صفحه 47                               

1 –      آهن: كم خوني (آنمي)       ويتامين A: شب كوري و گزروفتالمي       كلسيم: راشيتيسم      

          ويتامين D: راشيتيسم        يد: گواتر

2 – اولا كاروتن موجود در هويج مي تواند در بدن به ويتامين A تبديل شود 

      دوما هويج داراي مقادير زيادي الياف است كه از ابتلاي به يبوست و سرطان رورده بزرگ جلوگيري مي كند

     سوما هويج داراي بعضي از مواد معدني مهم است

3 –

4 – تعدادي موش يا كبوتر يكسان (سالم، هم اندازه، هم نژاد و همجنس و غيره) انتخاب كرده و آنها را به دو دسته تقسيم مي كنيم هر دسته را در قفسهاي جدا گانه باشرايط يكسان (نور يكسان، آب يكسان، دماي يكسان و غيره) نگه مي داريم به جانوران قفس اول برنج پوسته دار و به جانوران دسته دوم برنج بدون پوسته مي دهيم حال اگر بعد از مدتي ديديم جانوراني كه به آنها برنج بدون پوسته داده ايم به بري بري مبتلا شدند ولي جانوراني كه به آنها برنج سبوس دار داده بوديم به اين بيماري مبتلا نشدند مي فهميم كه پوسته برنج داراي موادي است كه از ابتلا به بيماري بري بري جلوگيري مي كند

5 – الف: نمودار مقابل

ب: مقداري از ويتامين C در اثر گرما

 از بين مي رود و مقداري از ويتامين C

نيز از كلم خارج شده وارد آب مي شود

ج: توصيه مي كنيم: اولا سبزيجات را نيم پز كند و در موقع پختن سبزيجات آنها را زياد حرارت ندهد

                        دوما آب سبزيجات را دور نريزد زير اين آب داراي بسياري از مواد موجود در سبزيجات است

 

نظريه تشكيل و تحول ستاره‌

نظريه تشكيل و تحول ستاره‌

مرحله تولد : ستاره در اثر چگالش مواد بين ستاره‌اي تشكيل مي‌شود. مواد بين ستاره‌اي مخلوطي است از گاز و غبار مي‌باشد. حدود 96 تا 99 درصد جرم گاز بين ستاره‌ايي را هيدروژن و هليوم تشكيل مي‌دهند و بقيه از جنس كربن، اكسيژن و ازت است.

ذرات غبار با قطر متوسط 3- 10سانتي‌متر از جنس يخ‌ـ آمونياك‌منجمد‌ـ گرافيت و سيليكات هستند. مواد بين ستاره‌ايي پس از مدتي منقبض مي‌گردند. مواد بين ستاره‌ايي در حال انقباض «پيش‌ستاره» ناميده مي‌شوند. با ادامه انقباض دماي منطقه مركزي پيش ستاره مرتباً افزايش مي‌يابد تا به دمايي برسد كه براي شروع واكنشهاي هسته‌اي كافي است، در اين شرايط پيش‌ستاره به صورت يك ستاره واقعي در مي‌آيد و آن را ستاره رشته اصلي مي‌نامند.

مرحله غول : وقتي هيدروژن منطقه مركزي ستاره به هليوم تبديل شد واكنش هسته‌اي هيدروژن در مناطق خارجي‌تر ستاره شروع مي‌شود. در منطقه مركزي ستاره به علت پايين بودن دما، واكنش‌ هسته‌ايي سوختن هليوم شروع نمي‌شود. لذا منطقه مركزي شروع به انقباض مي‌كند. بخشي از انرژي آزاد شده در اثر انقباض صرف گرم كردن هسته و بخش ديگر از سطح ستاره به خارج تابش مي‌شود. در نتيجه ستاره شروع به انبساط مي‌كند از طرف ديگر، وقتي دماي منطقه مركزي به حدودصدميليون درجه رسيد واكنش هسته‌ايي تبديل هليوم به كربن در منطقه مركزي ستاره آغاز مي‌شود.

در اين لحظه است كه ستاره به صورت «غول قرمز» در مي‌آيد. خورشيد در مرحله غول، شعاع حدود 70 ميليون كيلومتر، و درخشندگي حدود 1000 برابر درخشندگي امروز خواهد داشت.

مرحله ابرغول : هليوم هم به نوبه خود در منطقه مركزي ستاره تمام مي‌شود آنگاه هسته كربن شروع به انقباض مي‌كند. در اثر انقباض هسته كربن، مناطق خارجي ستاره شروع به انبساط مي كند و ستاره به صورت «ابرغول» در مي‌آيد.

مرحله كوتوله سفيد : آخرين مرحله حيات ستاره‌هاي كم جرم، مرحله كوتوله سفيد است كه ستاره‌هاي مذكور پس از اتمام منابع انرژي هسته‌ايي، وارد آن مي‌‌شوند.

كوتوله‌هاي سفيد، ستاره‌هاي كوچك و كم‌جرمند شعاع آنها حدود دو درصدشعاع خورشيد و جرمشان حدود جرم خورشيد است با توجه به اندازه و جرم اين ستاره ها متوجه مي‌شويم كه چگالي متوسط آنها خيلي زياد و حدود ده به توان شش گرم بر سانتي‌‌متر مكعب است علت چگالي بزرگ كوتوله سفيد آن است كه كوتوله سفيد، پس از اتمام منابع انرژي هسته‌ايي، آنقدر به انقباض خود ادامه مي‌دهد تا اينكه نيروي فشار و گاز با نيروي گرانش برابر شود.

كوتوله سياه : ستاره پس از توقف انقباض، بتدريج سرد مي‌شود و سرانجام به صورت كوتوله سياه در مي‌آيد و از آن پس‌، بدون اينكه ديده شود در داخل كهكشان به حركت خود ادامه مي‌دهد.

سيارات منظومه شمسي

سيارات منظومه شمسي

سيارات، بعد از خورشيد مهمترين اعضاي منظومه شمسي را تشكيل مي‌دهند از ميان سيارات عطارد - زهره - مريخ‌- مشتري و زحل، قبل از اختراع تلسكوپ و بقيه بعد از اختراع تلسكوپ كشف شده‌اند اورانوس در سال 1781، نپتون در سال 1846 و پلوتو در سال 1930 كشف شدند .

دسته‌بندي سيارات منظومه شمسي: سيارات منظومه شمسي را به روش‌هاي زير دسته‌بندي مي‌كنند.

روش اول: دسته بندي سيارات برمبناي اينكه مدار آنها در داخل يا خارج مدار زمين قرار گرفته باشد. عطارد و زهره كه مدار آنها داخل مدار زمين قرار گرفته، سيارات تحتاني و بقيه كه مدار آنها در خارج مدار زمين قرار گرفته سيارات فوقاني ناميده مي‌شوند.

روش دوم : دسته بندي سيارات بر اساس فاصله آنها، نسبت به فاصله متوسط سيارك‌ها (بين مريخ و مشتري ) تعيين مي‌شود . بر اين اساس سيارات به دو دسته سيارات داخلي شامل عطارد- زهره - زمين - مريخ، و سيارات خارجي شامل مشتري - زحل - اورانوس - نپتون - پلوتون مي‌باشند.

روش سوم: دسته‌بندي بر اساس خواص فيزيكي: در اين روش سيارات عطارد- زهره- مريخ- كه داراي خواص فيزيكي مشابه زمين هستند. سيارات زميني و مشتري -زحل-اورانوس و نپتون كه داراي خواص فيزيكي شبيه مشتري هستند،مشترئي ناميده مي‌شوند.

پيدايش منظومه شمسي

پيدايش منظومه شمسي

 

 مسئله پيدايش زمين اهميت زيادي دارد. بدون داشتن تصور درستي درباره پيدايش زمين نمي‌توان ساختمان دروني كنوني زمين و رويدادهايي را كه در اعماق آن رخ مي‌دهد، درك كرد. در اعصار باستان تصورات مربوطه به پيدايش زمين و ساير سيارات منظومه خورشيدي داراي جنبه مذهبي بود. از جمله در عصر يونان قديم هومر (Homere) زمين را به صورت قرص فرض مي‌كرد. كه اطراف آن را دريايي بزرگ احاطه كرده است و يونان را مركز آن مي‌دانست و چنين بيان مي‌داشت كه اين قرص روي ستون‌هاي محكمي كه بر دوش رب‌النوع اطلس استوار است. شرقي‌ها از جمله معتقدين دين برهما تصور مي‌كردند كه ستونهاي مزبور بر روي چهار فيل عظيم‌الجثه قرار گرفته است.
دراين‌جا نظريات مختلف پيدايش زمين را به دو دسته كلي 1- نظريه‌هاي تصادفي يا دوتايي 2- نظريه‌هاي تكاملي يا انفرادي تقسيم مي‌كنيم.
1- نظريات تصادفي :

 در اين دسته نظريات تصور مي‌‌شود كه زمين و سيارات در نتيجه تأثير متقابل خورشيد و يك جرم سماوي ديگر تشكيل شده‌اند و بدين جهت آنها را نظريه‌هاي دوتايي نيز مي‌‌خوانند. در اينجا فقط از نظر سابقه تاريخي و به اختصار به آنها اشاره مي‌كنيم.
1-1 نظريه بوفون :

در سال 1745 بوفون فرانسوي نظر داد كه تشكيل زمين و سيارات ممكن است نتيجه جدا شدن قطعاتي از خورشيد در اثر برخورد با يك ستاره دنباله‌دار باشد. با شناخت امروزي از ستاره‌هاي دنباله‌دار اين نظريه را مردود مي‌دانند. ولي در آن زمان كليسا بوفون را متهم به انكار اسطوره كتاب مقدس درباره آفرينش كرد. و او بناچار از نظريات خويش چشم پوشيد.
 اين دو دانشمند آمريكايي در فاصله 1901 تا 1905 نظريه‌اي را عرضه كردند كه براساس اين

2-1 : نظريات چمبرلين و مولتن

 نظريه در اثر عبور ستاره‌اي از نزديك خورشيد، در اثر نيروي جاذبه زايده‌اي از خورشيد به سمت ستاره خارج شده و دماي زياد گازهاي تحت فشار آن سبب ايجاد انفجارات متعدد شده و قسمت‌هاي سنگين‌تر اين قطعات جدا شده هسته اوليه سيارات را تشكيل داده است.
3-1 : نظريه جفريز- جنيز:

اين نظريه در سال‌هاي 1918 و1919 عنوان شد. در اين نظريه فرض مي‌شود، كه خورشيد در زمان تشكيل سيارات حجم خيلي زيادتري داشته و عبور ستاره ديگري از نزديك آن سبب شده است كه توده باريك و درازي از خورشيد جدا شود. اين توده به علت ناپايداري به قطعاتي تقسيم شده است به هنگام نزديك‌ شدن اين توده‌ هابه خورشيد در اثر نيروي جاذبه خورشيد قسمت‌هايي از بعضي سيارات جدا شده و اقمار آنها را تشكيل داده است.
4-1 : نظريه راسل:

 راسل منجم امريكايي در سال 1935 پيشنهاد كرد كه ممكن است خورشيد در بدو امر يك ستاره دوتايي و ستاره دومي به مراتب از خورشيد كوچكتر بوده است و در اثر برخورد بين اين ستاره كوچك و ستاره اصلي سيارات منظومه شمسي بوجود آمده‌اند.
2- نظريات تكاملي:

s اين نظريه‌ها تشكيل سيارات را براساس تكامل تدريجي آنها بيان مي‌كند كه در زير آنها را به ترتيب قدمت بررسي مي‌كنيم.
1-2 : نظريه كانت:

براساس اين نظريه كه در سال 1755 بيان شد. خورشيد امروزي در مركز توده‌ايي از گاز و ذرات جامد ريز، موسوم به نبولا (Nebula ) قرار داشته و نبولا در اثر نيروي جاذبه حول خورشيد درگردش بوده است بعداً در اثر سردشدن در اين توده اوليه، مراكز مختلفي بوجود آمده، كه دور هريك از اين مراكز، قسمتي از نبولاي اصلي به گردش درآمده و سيار ات و اقمار آنها را تشكيل داده است.
2-2 : نظريه لاپلاس:

 در سال 1769، لاپلاس كتابي بنام شرح سيستم جهان منتشر كرد كه نظرياتي راجع به منشأ سيارات بيان شده است.
برطبق نظريه لاپلاس، سياره‌ها از يك ماده رقيق كه اطراف خورشيد اوليه، را فراگرفته و ابعاد آن از حدود ابعاد منظومه فعلي بيشتر بوده است، بوجود آمده‌اند بتدريج ماده رقيق ياد شده خنك و متراكم شده و در اثر تراكم سرعت گردش آن زياد شده است و پس از مدتي نيروي گريز از مركز كه به قسمت‌هاي بيروني توده اثر مي‌كرده، از نيروي جاذبه خورشيد بيشتر شده و در نتيجه كمربندهايي نظير آنچه كه امروز به دور زحل ديده مي‌شود بوجود آمده، و بعدها در اين كمربندها شكاف‌هايي بوجود آمده، و بتدريج سيارات بوجود آمده‌اند.

3-2 : نظريه لي‌گونده (Ligonde ) :

 در اواخر قرن نوزدهم، لي‌گونده فرضيه شهابي تشكيل منظومه شمسي را بيان كرد. وي معتقد بود تراكم ماده معلول دو علت است يكي برخوردهاي غيرالاستيك ذرات و ديگري وجود نيروي چسبندگي بين آنها، و نتيجه گرفت كه در اثر وجود اين دو نيرو، ماده در يك قرص دوار متراكم شده و بعدها سيارات از آن بوجود آمده‌اند.

4-2 : نظريه كويپر:
 در سال 1949 كويپر تحقيق درباره منشأ منظومه شمس را آغاز كرد. وي معتقد شد كه سيارات در اثر يك رشد دائمي و به هم پيوستن قطعات كوچك بوجود نيامده‌اند بلكه در اول به صورت جرم سياره بزرگتر از اندازه فعلي تشكيل شده و با از دست دادن مقداري ماده به صورت سيارات كنوني درآمد.
كويپر پيدايش جرم بزرگ اوليه را در نتيجه بروز آشفتگي در ماده ابري اوليه مي‌داند وي معتقد بود كه ماده اوليه ابري شكل و خورشيد در يك زمان بوجود آمده‌اند و خورشيد خود نيز محصول تراكم ماده ابري شكل است كه سيارات اوليه از آن تشكيل شده‌اند. او معتقد بود كه سياره‌هاي اوليه موقعي تشكيل شده‌اند كه خورشيد هنوز شروع به تشعشع نكرده بود.
5-2 : نظريه يوري:

 در سال 1951 يوري دانشمند آمريكايي نظريه‌ايي را عنوان كرد كه تا حدودي با ساير نظريات متفاوت، و بر اطلاعات ناشي از نجوم متكي بود وي تشكيل زمين را نتيجه انباشتگي و تراكم ذرات جامد دانست او عقيده داشت كه سطح اجرام (سياره سان) كه زمين و سيارات از اجتماع آنها بوجود آمده در ابتدا گرم بوده است.

6-2 : نظريه آلفون

آلفون فيزيكدان سوئدي نيز نظريه خويش را بين سالهاي 1942 تا 1954 عرضه و تكميل كرد وي معتقد بود كه در موقع تشكيل سيارات، خورشيد در ميان يك توده داغ و يونيزه واقع، و ميدان مغناطيسي قوي داشته و گازهاي موجود در اطراف آن، هادي الكتريسيته بوده است. آلفون توضيح مي‌دهد چهار توده گازي بوجود آمده، كه اولي از هليوم، دومي از هيدروژن- سومي از كربن و چهارمي از آهن و سيلسيم تشكيل شده است البته در هر يك از اين توده‌ها، ناخالصي‌هايي از توده‌هاي ديگر نيز وجود داشته است به نظر وي بعدها، سيارات به ترتيب از اين چهار توده بوجود آمده‌اند.
7-2 : نظريه هويل (Hoyle )

 اين نظريه در سال 1955 به وسيله هويل دانشمند انگليسي عنوان شده است هويل تشكيل سيارات را به تشكيل خود خورشيد مربوط مي‌كند وي معتقد است كه همه آنها از ابري گازي شكل كه داراي ميدان مغناطيسي و در حال چرخش بوده، بوجود آمده‌اند. اين ابر تحت تأثير جاذبه موجود بين ذرات تشكيل دهنده خود متراكم شده و در حاليكه بتدريج سرعت چرخش آن افزايش مي‌يافته، كم‌كم به صورت يك بيضوي مسطح درآمده است. او با محاسبه نشان مي‌دهد كه در لحظه‌ايي كه قطر استوايي توده به حد مدار فعلي عطارد مي‌رسد د قسمت مركزي توده تدريجاً منقبض مي‌شود و بالاخره خورشيد را تشكيل مي‌دهد.
مطابق اين نظريه، تركيب قرص گازي با تركيب خورشيد فعلي و ستارگان و مواد موجود بين ستارگان تفاوت كمي دارد. يعني اساساً شامل هيدروژن- هليوم ومقدار ناچيزي از عناصر سنگيني است در ابتدا به علت گرماي خورشيد، تنها عناصر سنگين مي‌توانند به صورت ذرات ريز كه در عقب گاز قرص قرار مي‌گيرند به گسترش و انباشتگي خود ادامه دهند.
سيارات خاكي كه به طور عمده از آهناكي- سيليسيم و منيزيم تشكيل شده‌اند به اين ترتيب به وجود آمده‌اند.
8-2 : نظريه اشميت: نظريات اشميت اولين بار در سال 1943 انتشار يافت و پس از مرگ وي در سال 1956 نظرياتش با تغييرات جزئي توسط همكارانش كوزلوسكايا حلمي لون- ولبدينسكي مجدداً عرضه شد. بنا به نظريه اشميت، سطحي كه امروز مدار اغلب سيارات در آن واقع است استواي خورشيد اوليه بود. و ماده تشكيل دهنده سيارات، كه بيش از تشكيل آنها به صورت ماده ابري شكلي در اين سطح پخش بوده، به دور خورشيد حركت مي‌كرده است.
اشميت تشكيل سيارات را به دو مرحله تقسيم مي‌كند:
مرحله اول : تشكيل اجرام متوسط به ابعادي در حدود سياره سان‌ها از ماده ابري شكل اوليه.
مرحله دوم: تشكيل سيارات از يكي‌شدن اجرام مرحله اول است.
اگر فرض كنيم كه توده‌هاي مخلوط از ذرات جامد و گاز به صورت ابر و به شكل قرص در استواي خورشيد اوليه قرار داشته است در اثر انباشته‌شدن ذرات جامد در وسط قرص فاصله آنها كم و در نتيجه نيروي جاذبه ميان آنها زياد شده واين خود تراكم زياد ماده را سبب شده است. پس از مدتي در نقاط مختلفي از قرص، اجرام جامدي از انباشتگي ذرات جامد بوجود آمده‌اند در اثر برخورد اجرام به يكديگر و خردشدن آنها، به هر حال پس از بوجود آمدن تعداد زيادي از اين اجرام، مرحله دوم يعني مرحله تشكيل سيارات از اجرام سياره‌سان شروع شده است بعضي از اجرام سياره‌ سان با جرم بيشتر و خردشدگي كمتر، در حقيقت جنين سياره‌هاي امروز بوده‌اند.

تولد خورشید

تولد خورشید  

خورشید مانند دیگر ستاره ها در سحابی که اکثر آن متشکل از هیدرژن بود تشکیل شد . ( سحاب ابر بین ستاره ای از جنس گرد وغبار و گاز است ) . این مهدهای ستاره ای در بازوهای کهکشانهای مارپیچی از قبیل کهکشان راه شیری فراوانند

بخشهای چگال ابرها در مهد ستاره ای ، سقوط جاذبه ای را تجربه کرده و برای تشکیل کره گازی گردان متراکم می شوند . کره کوچک با بیرون دادن امواج رادیویی و تشعشعات فراسرخ خنک می شود . این کره توسط نیروهای گرانشی و همچنین امواج ضربه ای فشار که از ابر نواختر یا گاز داغ آزاد شده از ستاره های درخشان مجاور ناشی می شود ، متراکم می گردد . این نیرو ها باعث سقوط و گردش جسم نسبتاً کروی میشوند . فرآیند سقوط بین 000/10 تا

000/000/1 سال طول می کشد.

هسته مرکزی و اولین صفحه سیاره ای

نزدکترین اتمها باعث افزایش فشار و دما در جسم کروی با ادامه یافتن فرآیند سقوط می شودهمچنین جسم کروی با سرعت بالاتری گردش می کند . این حرکت چرخشی باعث افزایش نیرو گریز از مرکز ( نیروی پرتوی وارد بر اجسام چرخنده ) می شود که باعث برخوردار شدن جسم کروی از یک هسته مرکزی و صفحه پهن مجاوری از جنس گرد وغبار ( اولین صفحه به هم پیوسته ) می گردد . هسته مرکزی تبدیل به ستاره ای در نهایت به صورت سیاره های مداری یا سیارکها در می آید .

نخستین ستاره

ابر منقبض شونده به علت وجود اصطکاک گرم شده و یک ستاره اولیه مشتعل تشکیل می دهداین مرحله حدوداً 50 میلیون سال طول می کشد در صورت وجود مواد کافی در ستاره اولیه سقوط گرانش شدن ادامه می یابد .

 

ستاره نوزاد

همجوشی هسته ای با رسیدن به دمای 000/000/27 فارنهاید در مرکز خورشید آغاز می شود در این واکنش هسته ای اتمهای هیدروژن به اتمهای هلیوم و انرژی تبدیل می شوند . این تولد انرژی ( تشعشع ) از انقباض بیشتری خورشید جلوگیری می کند ستاره های جوان اغلب فواره های قوی از تشعشع را پرتابمی کنند که این باعث گرم شدن مواد مجاور تا نقطه ای می شود که ستاره جوان با درخشش می تابد.

طول این فواره های متمرکز به تر یلیون ها مایل و سرعت آنها به 000/500 مایل در ساعت می رسد احتمالاً میدان مغناطیسی سیاره ها علت تمرکز این فواره ها است . سپس خورشید تثبیت شده و به صورت یک کوته لو زرد که ستاره ای از رشته اصلی است در می آید . این وضعیت حدوداً 10 میلیارد سال طول می کشد .

پس از آن سوخت هیدروژن یه پایان رسیده و خورشید نابود می شود . عمر خورشید حدود 5/4 میلیارد سال است . این ستاره حدود نیمی از سوخت هسته ای خود ( هیدروژن ) را استفاده کرده است . خورشید تا 5 میلیارد سال دیگر از بین می رود . هر چه خورشید پیر تر شود بزرگتر می شود . با خالی شدن هسته از هیدروژن و سپس هلیوم هسته کوچک شده و لایه های خارجی منبسط ، خنک و تیره می شود . در این هنگام خورشید به صورت یک غول قرمز در می آید .

پس از این مرحله انبساط لایه های خارجی خورشید ادامه پیدا می کند . هسته منقبض شده و اتمهای هلیوم موجود در آن به هم جوش می خورند .این فرآیند منجر به تشکیل اتمهای کربن و آزاد شدن انرژی می شود . از آنجا که تراکم بیشتر اتمهای کربن ممکن نیست هسته پایدار و استوار خواهد شد .

پس لایه های خارجی خورشید به درون فضا حرکت کرده و یک سحاب سیاره ای تشکیل می دهند ( سحاب سیاره ای ارتباطی با سیاره ها ندارد ) که در نتیجه خورشید نمایان می شود بیشتر جرم خورشید به سحاب اضافه می شود . باقیمانده خورشید سرد و کوچک شده و قطر آن در نهایت تنها به چند هزار مایل کاهش می یابد ! در این هنگام خورشید به صورت یک کوته لو سفید در آمده و ستاره ای پایدار و بدونه سوخت هسته ای شده است . این خورشید گرمای باقی مانده خود را تا ملیارد ها سال بعد متشعشع می کند وقتی تمام گرمای آن را از دست رفت به صورت یک کوته لوسرد و سیاه در آمده و اساساً یک ستاره مرده خواهد بود ( احتمالاً ابریز از الماس و کربن بسیار متراکم )

اندازه خورشید

اندازه خورشید

قطر خورشید 938/864 مایل ( 980/391/1 کیلو متر است .

این اندازه حدوداً 10 برابر بزرگتر از سیاره مشتری و 109 برابر بزرگتر از سیاره زمین است . حجم خورشید 400/299/1 برابر بزرگتر از حجم زمین است .

حدود 000/300 را کره زمین در خورشید جا می گیرد . با این وجود در مقایسه با ستاره های دیگر خورشید ستاره متوسطی است . غولهای قرمز مانند ً منکب الججارً حدود 700 مرتبه بزرگتر از خورشید بوده و 50 مرتبه از آن جرم بیشتری دارند ً منکب الججارًحدوداً

000/14 مرتبه درخشان تر از خورشید است . در برابر ابر غولهای سرخ کوتوله و کوچک به نظر می آید . اندازه ظاهری خورشید در آسمان arc minutes است ( بزرگترین جسم در آسمان l arc minute بزرگتراز ماه ).

جرم خورشید

جرم خورشید حدودًا 30 10/× 99/1 کیلو گرم می باشد . این مقدار 000/333 برابر بیشتر از جرم زمین است . خورشید دارای 8/99 % از کل جرم منظومه شمسی است . با وجود تبدیل شدن هیدروژن به هلیوم در واکنشهای همجوشی و آزاد شدن مقدار زیادی انرژی در این فرآیند ، به تدریج از جرم خورشید کاسته می شود .

لکه های خورشیدی

لکه های خورشیدی

لکه های خورشیدی بخشهای نسبتاً تیره و خنکی بر روی سطح خورشید هستند . آنها در اندازه ها و اشکال مختلف و به صورت گروهی هستند.این لکه ها بسیاربزرگتر از زمین هستند و قطر آنها 10 برابر قطر زمین استلکه های خورشیدی تک ، بین یک تا دو هفته عمر می کنند اما تعداد لکه های خورشیدی از یک چرخه 11 ساله پیروی می کند چرخه فعلی لکه های خورشیدی در میانه سال 2000 میلادی افزایش خواهد یافت . این لکه هااز زمین دیده می شوند .

چرخه لکه خورشیدی توسط هاینریششوآبه در سال 1843 کشف شد ( او مشاهدات خود را در سال 1826 آغاز کرد )

هشدار : خیره شدن به خورشید می تواند باعث آسیب دای به چشمان شما شود 

سایه :

سایه بخش داخلی ، تاریک و خنک ( 6600 فارنهاید = 3400 سانتی گراد ) لکه خورشیدی است . پهنای سایه یک لکه خورشیدی می تواند به 00/12 مایل ( 000/20 کیلو متر ) برسد . میدان مغناطیسی خورشید در منطقه سایه بسیار قوی است .

 

نیمسایه :

نیمسایه بخش خارجی و نسبتاً روشن لکه خورشید است این بخش به شکل حلقه ای است که سایه را در بر گرفته است 

روزنه ها : روزنه لکه خورشیدی است که نیمسایه ندارد . عرص روزنه ها حدود 500/1 مایل ( 500/2 کیلو متر ) و روشن تر از سایه لکه های خورشیدی هستند 

دانه : دانه به دانه های خورشیدی همراه با خطوط بین دانه ای گفته می شود ( مناطق تاریک و خنک بین دانه ها جایی که مواد خورشیدی در سطح نفوذ می کنند )  بخش دانه ، سطح مری خورشید (نور کره ) را می پوشاند

دانه ها :

 دانه ها منطقه ای از خورشید هستند که مواد خورشیدی داغ بر سطح خورشید می آیند . عرض دانه ها حدود 600 مایل ( 1000 کیلومتر ) بوده و پس 5 تا 10 دقیقه از بین می روند . این فرآیند مانند جوشیدن سطح خورشید به صورت یک قوری آب است .

علت وجود لکه های خورشیدی چیست ؟

لکه های خورشیدی جایی که میدان مغناطیسی خورشید به صورت حلقه ای از سطح آن خارج شده و باعث خنک و تیره شدن آن قسمت از سطح می شود ، به وجود می آیند . وجود این اختلالات در میدان مغناطیسی خورشید باعث سرد شدن لکه خورشیدی به اندازه2700  فارنهاید ( 1500 سانتی گراد ) از محیط مجاور خودد می شود . شعله خورشیدی ، بر جستگی ها ، باد خورشیدی و دفعیات جرم هاله ای خورشید

آشنایی با خورشید

آشنایی با خورشید  

خورشید ستاره ای است که در مرکز منظومه شمسی قرار دارد کره ای بزرگ از گاز های سوزان و واکنش های هسته ای است که زمین را ازنور و گرما بهرمند می سازد .

درخشش مطلق خورشید ( درخشندگی درونی آن ) برابر با 83/4 + است نوع آن می باشد ( نوع مربوط به ستارگانی است که طیف آنها خطوط فلزی قوی را جذی می کند ) یونانی ها خورشید را هلیوس و رومی ها آن راسول می نامیدند .

 

فاصله خورشید از زمین چه قدر است ؟

خورشید ستاره ای زرد رنگ با اندازه متوسط است که فاصله آن از زمین به مقدار 93،026،724 مایل ( 000/680 /149 کیلو متر یا یک واحد نجومی ) است نزدیکترین فاصله زمین تا خورشید ( نزدین ) در حدود 2 ژانویه هر سال است در این هنگام فاصله ای برابر با 4/91 میلیون مایل ( 1/147 میلیون کیلومتر ) بین آنها وجود دارد دورترین فاصله زمین تا خورشید ( اوج ) در حدود 2 جولای هر سال است در این هنگام فاصله ای برابر با 8/94 میلیون مایل ( 6/ 152 میلیون کیلومتر ) بین آنها وجود دارد .

نمودار مدار زمین و خورشید

دمای خورشید

 

دمای مرکز خورشید بین 10 0 تا 0 5/22 میلیون فارنهایت دمای سطح آن حدود 900/9 فارنهایت ( 500/5 سانتیگراد و دمای جو خارجی خورشید ( که در حین کسوف قابل مشاهده است ) بین 5/1 تا 2 میلیون فارنهایت است در مرکز لکه های بزرگ خورشیدی مقدار گرما به 7300 فارنهایت ( 4000 سانتی گراد ) می رسد دمای خورشید به واسطه انرژی گسیل شده از آن (نور و گرما ) تعیین می شود . 

 

ترکیب خورشید

خورشید درحدود 10×2 کیلو گرم گاز تشکیل شده است 75% از این گاز ها هیدروژن و 25% از آن هلیوم است حدود 1/0 % نیز فلزات ناشی از همچوشی هسته ای هیدروژن هستند این نسبت با گذر زمان که اتمهای کوچک تر با ادامه واکنش های هسته ای تبدیل به اتمهای بزرگتر می شوند تغییر می کند از آنجا که حدود 5/4 میلیارد سال از عمر خورشید می گذرد ، این ستاره حدود نیمی از منابع هیدروژن خود را سوزانده است خورشید متعلق به نسل دوم یا سوم ستاره ها است ستاره های نسل دوم تنها هیدروژن نمی سوزانند بلکه عناصر سنگین تر از هلیوم و فلزات را نیز به عنوان سوخت در اختیار دارند این نوع ستاره ها به واسطه انفجار بزرگ ( آوارهای ناشی از انفجار گروه دوم ستارگان ) به وجود آمدند نام عنصر هلیوم از خورشید ( در یونان هلیوس ) گرفته شد علت این انتخاب این بود که این عنصر اولین بار روی خورشید شناسایی شد گاز هلیوم برروی خورشید فراوان اما برروی زمین اندک است عنصر هلیوم توسط جولیوس جانسون در هنگام کسوف مطلق سال 1868 کشف شد او در آن زمان توانست خط جدیدی را در طیف جذاب خورشید شناسایی کند نورمن لوکیر نام هلیوم را پیشنهاد داد ترکیب خورشید با بهره گیری از طیف نمایی که در آن نور مرئی خورشید ( طیف خورشید ) مورد مطالعه قرار می گیر ، بررسی می شود .

 تولید انرژی هسته ای

همچوشی هسته ای در مرکز خورشید باعث تولید مقادیر عظیم انرژی از طریق فرآیند تبدیل هسته های هیدروژن به هلیوم می شود ( همچوشی هسته ای ) هر چند انرژی هسته ای خروجی خورشید کاملاً منسجم نیست ، در هر ثانیه خورشید حدود 000/000/00 6 میلیون تن هسته هیدروژن را به هلیوم تبدیل می کند این واکنش های همچوشی بخشی از جرم اتمها را ( حدود 4 میلیون تن ) به انرژِ تبدیل کرده و مقدارعظیمی از آن را به صورت گرما و نور در منظومه شمسی آزاد می کند در حین این واکنشهای همچوشی ، خورشید در هر ثانیه 4 میلیون تن از جرم اتم ها را از دست می دهد سوخت خورشید حدوداً 5 میلیارد سال دیگر به پایان می رسد هنگامی که این اتفاق رخ دهد خورشید منفجر شده و به صورت یک سحاب ابر سیاره ای در می آید سحاب سیاره ای پوسته بزرگی از گاز است که سیاره های منظومه شمسی را نابود خواهد کرد .

عمر خورشید

خورشید 5/4 میلیارد سال پیش ، هنگامی که منظومه شمسی با ابری از جنس گاز و گرد و غبار آمیخته شد به وجود آمد.

موج هاي صوتي

  موج هاي صوتي

يكي از ساده ترين راه ها براي برقراري ارتباط با ديگران صحبت كردن است. صداي ما توسط موج هاي صوتي به ديگران انتقال مي يابد. هر صوتي داراي انرژي است و به صورت موج از چشمه ي صوت انتشار مي يابد. موج هاي صوتي شبيه موج هايي است كه با فشردن و رها كردن حلقه هاي فنر در آن منتشر مي شوند.
وقتي يك چشمه صوت،‌مثلاً تارهاي صوتي در صخره انسان يا سيم ها يك تار،‌به نوسان در مي آيد. ذرات هواي مجاور خود را نيز وادار به نوسان مي كند و اين نوسان از يك ذره به ذره ي ديگر منتقل مي شود تا سرانجام صدا از چشمه صوت به گوش ما برسد.
موج صوتي و تمام موج هاي ديگري كه از آن ها نام برديم، مانند موج سطح آب يا موج فنر، براي انتشار به يك محيط مانند هوا، آب يا فنر نياز دارند كه توسط ذره هاي آن محيط،‌منتشر مي شوند. اين گونه موج ها را امواج مكانيكي مي نامند.
موج صوتي را بايد توسط يك جسم مرتعش توليد كرد. به هر جسمي كه صوت توليد كند چشمه ي صورت مي گوئيم. ضجره ي انسان يك چشمه ي صوت است و هر كس با عبور دادن هوا از حنجره ي خود، تارهاي صوتي آن را به ارتعاش در مي آورد. ارتعاش تارهاي صوتي صوت را به وجود مي آورد. در واقع ارتعاش تارهاي صوتي،‌به مولكول هاي هوا انرژي منتقل مي كند و موج صوتي توليد مي شود.

فروصوت،‌ فرا صوت :

انسان مي تواند موج هاي صوتي اي كه بسامد آن ها حدوداً بين 20 تا 20000 هرتز باشد را بشنود. يعني براي آن كه صوتي روي گوش انسان اثرگذارد و شنيده شود، بايد بسامد آن در اين محدوده باشد. به اين محدوده محدوده شنوايي انسان گفته مي شود. به صوت هايي كه بسامد آن ها كم تر از 20 هرتز باشد فروصوت مي گويند. فروصوت روي گوش انسان اثر شنوايي ندارد يعني شنيده نمي شود. به صوت هايي كه بسامد آن ها از 20000 هرتز بيشتر باشد فراصوت گفته مي شود. فراصوت نيز مانند فروصوت براي انسان قابل شنيدن نيست.
امروزه فراصوت و استفاده از آن در صنعت پزشكي اهميت بسيار دارد و به خصوص در پزشكي، به علت آن كه فراصوت روي بافت هاي بدن انسان اثرهاي تخريبي پرتوهاي X را ندارد. بسيار مورد توجه است. به عنوان مثال از فراصوت براي بررسي جنين در بدن مادر و اطلاع از وضعيت و اطمينان از سلامتي آن استفاده مي شود.

موج هاي فراصوت كه از ناحيه شكم به درون بدن فرستاده مي شوند از مرزها و فصل مشترك بين بافت ها و اعضاي داخلي بدن، بازتاب شده و پس از خروج از بدن وارد گيرنده مي شود و در گيرنده به موج هاي الكتريكي تبديل شده و روي صفحه ي نمايشگر، تصويري را به وجود مي آورد كه در صورت لزوم،‌يك دستگاه چاپگر آن را چاپ مي كند.
اين عمل بسيار شبيه عمل عكس برداري با دوربين عكاسي است . موج هاي نوراني كه توسط نور افكن به صورت مشخص يا به موضوع عكس برداري مي تابد. پس از بازتاب وارد دوربين شده و روي فيلم ، تصوير تشكيل مي دهد.

موج هاي الكترومغناطيسي:

موج هاي راديويي و موج هاي نوراني از يك نوع هستند و به آن موج هاي الكترومغناطيسي مي گويند. موج هاي الكترومغناطيسي از بسامد بسيار بالا (طول موج بسيار كوتاه كه پرتوهاي گاما نام دارند) تا بسامدهاي بسيار كم (طول موج هاي بسيار بلند كه موج هاي راديويي نام دارند) را شامل مي شوند.
اين موج ها نيز مانند موج هاي ديگري چون موج هاي صوتي، با خود انرژي حمل مي كنند. مي دانيد كه خورشيد منبع اصلي انرژي بر روي زمين است. اين انرژي توسط امواج نوري كه خود نوعي موج الكترو مغناطيسي هستند از خورشيد به زمين مي رسد.
مومج هاي الكترومغناطيسي بر خلاف موج هاي صوتي، از خلاء نيز مي گذرند. سرعت انتشار آن ها نسبت به سرعت انتشار موج هاي صوتي بسيار بيشتر است.
موج هاي الكترومغناطيسي را بر حسب بسامد كاربرد آن ها نامگذاري مي كنند. به اين گستره طيف موج هاي الكترومغناطيسي مي گويند.

پاسخ فعالیت و تمرین/فصل 4/علوم 3

فصل 4 – زمین ساخت ورقه ای

فکر کنید
در محل ورقه های دورشونده،‌مرتباً سنگ کره ی جدید تشکیل می شود، در این صورت آیا وسعت زمین هم اکنون در حال افزایش است؟

اگر پدیده جبرانی وجود نداشته باشد، باید بر وسعت زمین همچنان افزوده شود، اما سطح زمین مقداری ثابت است یعنی در مناطقی مانند محل برخورد ورقه های نزدیک شوند، قسمتی از سنگ کره از بین می رود.  

فکر کنید
1 – گفته می شود هر چقدر تعداد زلزله های کوچک در یک منطقه بیشتر باشد ،بهتر است به نظر شما دلیل چیست؟

به همراه وقوع هر زلزله هر چند کوچک مقداری از انرژی ذخیره شده آزاد می شود و درنتیجه از احتمال وقوع زلزله شدید – که با آزاد شدن انرژی زیادی همراه است کاسته می گردد.  

2 – کدام پدیده ی زمین شناسی در تمام حاشیه های ورقه های سازنده سنگ کره زمین بوجود می آید؟

زلزله ، تقریباً تمامی زمین لرزه های دنیا در حاشیه ی ورقه های سازنده سنگ کره زمین بوجود می آیند.  

1 – حرکت ورقه ها نسبت به هم سه شکل مختلف می تواند صورت بگیرد . این سه شکل کدامند؟

1) دو ورقه از هم دور می شوند .
2) دو ورقه با یکدیگر برخورد می کنند
3) دو ورقه در کنار هم می لغزند  

2 – چگونگی دور شدن تدریجی دو ورقه از یکدیگر را توضیح دهید.

مواد مذاب از شکاف موجود در بین ورقه خارج شده و در همان جا سخت می شوند و پوسته ی جدیدی را بوجود می آورند.

3 – پدیده های حاصل از برخورد دو ورقه اقیانوسی با ورقه قاره ای را نام ببرید.

1 ) گودال عمیق اقیانوسی
2) کوه های آتش فسانی  

  4 – چرا در محل ورقه هایی که در کنار هم می لغزند، زلزله های شدیدی رخ می دهد؟

در این محل ها فقط ورقه ها از کنار هم عبور می کنند. در بیشتر مواقع ممکن است این جا به جایی برای مدتی صورت نگیرد و انرژی ذخیره گردد و به هنگام آزاد شدن انرژی، حرکت ناگهانی ورقه ها سبب زلزله های شدید می شود.  

5 – نتیجه برخورد دو ورقه ی قاره ای چیست؟

در این محل ها، رقه ای به زیر ورقه ی دیگر نمی رود. زیرا جرم هر دو، کم و مساوی است . نتیجه ی چنین برخوردی ایجاد کوه و زلزله های شدید است.  

تصوير در عدسيها

تصوير در عدسيها

همگرا


جسم در فاصله كانوني-------- -تصوير بزرگتر_ مستقيم_مجازي_ در فاصله كانوني

جسم در كانون عدسي-------- -تصوير در بينهايت

جسم در بين كانون و 2F-------- -تصوير بزرگتر_ وارونه_حقيقي_خارج از 2F




جسم در 2F-------- -تصوير هم اندازه_ وارونه_حقيقي_روي 2F




جسم در دورتر از 2F-------- -تصوير كوچكتر_ وارونه_حقيقي_بين F و 2F

جسم در بي نهايت ........... تصوير وارونه_ كوچكتر _حقيقي_ در كانون

واگرا


جسم در هر جايي كه قرار بگيرد تصوير ان در عدسي واگرا كوچكتر مستقيم مجازي و در فاصله كانوني تشكيل خواهد شد

پيدايش منظومه شمسي

پيدايش منظومه شمسي

تاكنون نظريات زيادي در مورد منشا منظومه شمسي و زمين ارائه شده است، در ميان آنها ، دو نظر اساسي وجود دارد. اولي فرضيه برخورد نزديك نام گرفته است. بر اين پايه است كه سياره‌ها ، از مواد جدا شده از خورشيد ، تشكيل شده‌اند. بر طبق آن ، كشش گرانشي يك ستاره يا دنباله‌دار به حدي بوده است كه هنگام عبور از كنار خورشيد مقداري از ماده آن را بيرون كشيده است. زمين ما عضوي از خانواده خورشيد است.

منظومه شمسي نه سياره اصلي تعداد زيادي قمر طبيعي (اقمار) ، تعداد زيادي سياركها ، تعداد نامعلومي ستاره‌هاي دنباله‌دار به همراه شهابها ، شهاب سنگها به دور خورشيد در حال گسترش هستند.

محتويات منظومه شمسي

تمامي اجرامي كه تحت نيروهاي گرانشي خورشيد در مدارها در گردشند، منظومه شمسي را تشكيل مي‌دهند. اين اجرام بر اساس جرمشان در سلسله مراتب مشخص قرار دارند، در راس آنها خورشيد واقع است، سپس سيارات ، اقمار و حلقه‌هاي آنها ، خرده‌هاي بين سياره‌اي (ستاره‌هاي دنباله‌دار ، سياركها ، شهابها) و در آخرين مرتبه گازها و گرد و غبار بين سياره‌اي قرار دارند.

نظريه برخورد نزديك

در اوايل قرن بيستم ميلادي دو اخترشناس امريكايي نظريه برخورد نزديك را ارائه دادند كه بنا به عقيده آنها ، ذراتي از ماده خورشيد ، در اثر برخورد نزديك يك ستاره ديگر بيرون ريخته است. بعدا اين ذرات به همديگر پيوسته و اجرام بزرگي را تشكيل مي‌دهند كه از اين اجرام بزرگ ، سياره‌ها بوجود آمده‌اند.

فرضيه كانت - لاپلاس

نظريه مهم ديگر در سال 1755 ميلادي (1134 شمسي) بوسيله فيلسوف آلماني ، امانوئل كانت ، مطرح شد. نظر كانت به عقيده قابل قبول امروزي شبيه است. بر طبق آن ، منظومه شمسي از يك ابر گاز و غبار در حال چرخش ، شكل گرفته است. نظر كانت بوسيله رياضيدان فرانسوي به نام پير دو لاپلاس بسط داده شد. فرضيه كانت - لاپلاس ، يك ابر بسيار بزرگ از گازهاي داغ را ترسيم مي‌كند كه به دور محور خود مي‌چرخد. كانت و لاپلاس ، اين ابر بزرگ را سحابي ناميده‌اند.

سرد شدن گاز سحابي ، باعث انقباض آن مي‌شود. در اين ضمن ، با انقباض جرم اصلي ، حلقه‌هايي از گاز در اطراف آن باقي مي‌مانند. اين جرم اصلي همان خورشيد است. حلقه‌ها ، در اثر نيروي گريز از مركز (نيرويي است كه اجسام در حال چرخش را به طرف بيرون از مركز چرخش مي‌راند.) از مركز دور مي‌شوند. بنابراين فرضيه ، حلقه‌هاي جدا از هم ، منقبض شده و سياره‌ها را بوجود آورده‌اند. دانشمندان در درستي اين نظر ترديد دارند، چرا كه گازهاي داغ گرايشي به انقباض ندارند، بلكه در فضا گسترش مي‌يابند.

نظريه جديد ابرغبار

فيزيكدان آلماني كارل فون وايتسزيكر بنياد اصلي تئوري جديد ابر غبار را پيشنهاد كرد. بعد از آن اخترشناس امريكايي به نام جرارد كويپر نظر وايتسزيكر را به‌صورت تئوري جديد منشا منظومه شمسي تكميل كرد. سيارات منظومه شمسي ، از همان گاز و غباري شكل گرفته‌اند كه خورشيد از آن پديد آمده است. ابر بزرگ با گردش خود در فضا به بخشهاي كوچكتري تقسيم شده است.

ذرات موجود در اين بخشها ، همديگر را جذب كرده‌اند و سرانجام سياره‌ها را بوجود آورده‌اند. بيشتر مواد ابر اصلي در اثر تابش خورشيد از آن دور شده‌اند، ولي پيش از آنكه خورشيد ، حالت ستاره به خود گيرد، اندازه سياره‌ها به حدي رسيده بود كه مي‌توانستند در مداري به دور آن باقي بمانند يا گردش كنند.

شكل گيري منظومه شمسي

شكل گيري منظومه شمسي از ديد ديناميك

منظومه شمسي يك ساختار منظم را برحسب خواص فيزيكي‌اش نشان مي‌دهد، بطوري كه اگر از بالاي قطب شمال خورشيد ديده شود، منظومه شمسي قواعد زير را پيدا مي‌كند:

1. سيارات در خلاف جهت عقربه‌هاي ساعت در اطراف خورشيد مي‌گردند، خورشيد نيز در همان جهت به دور خود مي‌چرخد.

2. به استثناي عطارد و پلوتو ، اكثر سيارات داراي صفحات مداري هستند كه فقط بطور جزئي با صفحه دايرة‌البروج شيب دارند، مدارها تقريبا هم صفحه هستند.

3. به استثناي عطارد و پلوتو ، سيارات در مدارهايي مي‌گردند كه خيلي به دايره نزديك هستند.

4. به استثناي زهره و اورانوس ، سيارات در خلاف جهت عقربه‌هاي ساعت (يعني در همان جهت حركت مداريشان) به دور خود مي‌چرخند.

5. اكثر قمرها در همان جهتي كه سيارات مادرشان به دور خود مي‌چرخند و در نزديكي صفحات استوايي سيارات قرار دارند.

6. ستاره‌هاي دنباله‌دار با دوره تناوب طولاني ، مدارهايي دارند كه از همه جهات و زوايا مي‌آيند، بر خلاف مدارهاي هم صفحه سيارات ، اقمار ، سياركها و ستاره‌هاي دنباله‌دار با دوره تناوب كوتاه.

7. سه عدد از سيارات مشتري‌گون شناخته شده‌اند كه داراي حلقه هستند.

شكل گيري منظومه شمسي از ديد شيمي

تشكيل يك سياره مستلزم يك فرآيند چند مرحله‌اي است، اولا دانه‌هاي جامد متعلق به سحابي خورشيد متراكم مي‌شوند. ثانيا اين ذرات باهم يكي شده و اجرام آسماني بزرگ به نام ريز سيارات را شكل مي‌دهند كه سپس تصادم كرده و براي تشكيل پيش سيارات با هم يكي مي‌شوند و به سيارات امروزي متحول مي‌گردند. تركيبات شيميايي سيارات بوسيله فرآيندي به نام تسلسل تراكم از روي تراكم دانه‌ها تعيين مي‌شوند. ايده اوليه تسلسل تراكم اين است:

مركز سحابي بايد در دمايي برابر چندين هزار درجه كلوين بوده باشد. در اينجا دانه‌هاي جامد ، حتي تركيبات آهن و سيليكاتها نمي‌توانستند متراكم شوند. در جاي ديگر كه مواد مي‌توانستند به عنوان دانه‌هاي جديد متراكم شوند، به‌صورت زير به دما بستگي داشت:

پايينتر از 2000 كلوين ، دانه‌هاي ساخته شده از مواد خاكي متراكم شدند، زير 273 كلوين دانه‌هاي مواد خاكي و يخي هر دو مي‌توانستند شكل بگيرند. در دماي متفاوت گازهاي موجود و جامدات حاضر بطور شيميايي برهمكنش كرده و تركيبات متنوعي را توليد مي‌كنند. اگر دماي سحابي به سرعت از مركز به طرف بيرون كاهش يابد، چگاليها و تركيبات سيارات مي‌توانند با تسلسل تراكم توضيح داده شوند.

منبع : دانشنامه رشد

پاسخ فعالیت و تمرین/فصل دوم/علوم دوم

تمرین کنید ص 23
در جدول زیر نامه چند جسم نوشته شده است. مشخص کنید که کدامیک چشمه نور (منیر) و کدام یک غیرمنیر است؟

	خورشید	ماه	تلویزیون	سیاره زهره	لامپ مهتابی	ستارگان
چشمه نور	*		*		*	*
غیر منیر		*		*

فکر کنید :‌ص 27
در هنگام روز،‌در اتاق هایی که پنجره دارند، معمولاً چراغ روشن نمی کنیم. با وجود این اشیای داخل اتاق را می بینیم.علت را توضیح دهید.

چون نور چشمه ی نوری که به اجسام غیرمنیر تابیده بازتاب پیدا کرده و به چشم ما می رسد و در نتیجه اجسام غیرمنیر دیده می شوند.  

مشاهده کنید : ص 30
روبروی یک آینه تخت بایستید و به تصویر خود در آینه نگاه کنید. اکنون دست چپ خود را بلند کنید. تصویر کدام دست خود را بلند می کند؟ تفاوت شما با تصویرتان چیست؟ نتیجه را

پس از بحث در گروه به کلاس گزارش دهید.
تصویر دست راست بالا می رود. بدن ما یک جسم حقیقی است اما تصویر مجازی است و وجود خارجی ندارد.  

اطلاعات جمع آوری کنید. ص 38 تعدادی عینک طبی را بررسی کنید و بگوئید که آیا عدسی آن ها واگراست یا همگرا . از چه روشی برای تعیین واگر یا همگرا بودن عدسی استفاده می کنید؟
برای تعیین محدب یا مقعر بودن عدسیها راههای مختلفی وجود دارد
1 – آنها را در مقابل نور قرارداده هر کدام نور را متمرکز کنند محدب،‌هر کدام پراکنده کنند ،‌مقعر.
2 – در عدسی های مقعر تصویر همیشه کوچکتر و مستقیم اما در محدب این طور نیست. تصویر بزرگتر است.
3 – هر کدام بر روی پرده تصویر تشکیل دهند محدب هستند.  

پرسش و پاسخ متن فصل دوم :
1 – نور چیست؟ غیر از نور دو صورت دیگر انرژی که مانند نور عمل می کنند نام ببرید.

نور صوتی از انرژی است که از منبع تولید جدا شده و با سرعت بسیار زیاد در فضا منتشر می شود. امواج رادیویی، اشعه X  

2 – چرا اجسام غیرمنیر دیده می شوند؟

زیرا نوری که از چشمه ی نور به آنها برخورد می کند پس از بازتاب به چشم ما می رسد  

3 – چند دلیل بیان کنید که نور در خط مستقیم سیر می کند؟

الف) ایجاد سایه
ب) پدیده خسوف و کسوف
ج) مشاهده ی باریکه نور از یک روزنه
ج) پشت سر خود را نمی توان دید  

4 – در چه اجسامی بازتاب نور بیشتر و در چه اجسامی کمتر است؟

در اجسامی که سطح صاف و براق دارند، بازتاب نور بیشتر است و در اجسامی که سطح تیره و ناصاف دارند بازتاب کمتر است.5 – علت شکست نور چیست؟ تغییر در سرعت نور در محیط های مختلف است
6 – منظور از طیف نور چیست و طیف نور سفید شامل چند رنگ است؟نورهای رنگی حاصل از پاشیدگی نور توسط منشور را طیف می گویند. هفت رنگ
7 – دو نوع عدسی را نام برده و کدام نور را متمرکز می کند؟عدسی محدب – عدسی مقعر و عدسی محدب نور را متمرکز می کند. 

عدسی ها

   عدسی ها انواع مختلف دارند ولی در کتاب علوم دوم راهنمایی فقط اسم دو نوع عدسی آمده است :

1-عدسی محدب (همگرا )

2- عدسی مقعر( واگرا )

عدسی محدب شبیه بادام است ؛وسط  آن ضخیم و کلفت و لبه هایش نازک است و در کودکی احتمالاً کاغذ یا پلاستیک را با کمک این عدسی و نور خورشید آتش زده ایم. شرلوک هولمز هم یکی از این عدسی ها را داشت و از آن برای دیدن اشیائ ریز استفاده می کرد.

اگر یک دسته پرتوی نور از فاصله ی دور مثلاً از خورشید به این نوع عدسی بخورد ،همه ی پرتوها پس از گذشتن از عدسی در یک نقطه به هم می رسند ؛ این نقطه ی نورانی که تصویر خورشید است ، همان جایی است که کاغذ را می گرفتیم تا بسوزد و از نظر علمی به این نقطه کانون عدسی همگرا می گوییم.

همگرا : به هم رسیدن پرتو های نور در یک نقطه

عدسی همگرا

اعدسی همگرا می تواند تصویر های مختلفی از جسم ایجاد کند ؛ بنابراین مانند آینه ی مقعر عمل می کند و بسته به محل قرار گرفتن جسم ، تصویری که ما می بینیم متفاوت می شود.

تصویر وارونه و کوچک تر از جسم

تصویر بزرگتر و مستقیم از جسم

در چشم انسان هم عدسی محدب به کار رفته است و ماهیچه هایی که در اطراف ،آن را نگه داشته اند با تغییر دادن قطر آن دیدن اجسام دور و نزدیک را برای ما آسان می کنند. افراد پیری که دچار دور بینی هستند ،یعنی نزدیک را به خوبی نمی بینند از عینک هایی با این نوع عدسی استفاده می کنند.

از عدسی همگرا در انواع دوربین های شکاری و عکاسی ،پروژکتور ها ،میکروسکوپ ها و تلسکوپ ها استفاده می گردد.

عدسی مقعر (واگرا ) : وسط آن نازک تر از لبه هایش است و زمانی که یک دسته پرتوی نور موازی به آن وارد می شود ، پرتوهای نور پراکنده می شوند. این عدسی مانند آینه ی محدب (کوژ) کار می کند و فقط یک تصویر کوچکتر ،مجازی و مستقیم از جسم ایجاد می کند.

از این نوع عدسی کم تر استفاده می شود. کاربرد اصلی این عدسی در عینک بیشتر افراد است. برای رفع عیب نزدیک بینی یا به عبارت دیگر برای دیدن فاصله های دور، از عینکی با عدسی مقعر یا واگرا استفاده می شود.

پیامک غدیر

عید کمال دین .سالروز اتمام نعمت وهنگامه اعلان وصایت و ولایت
امیر المومنین علیه السلام
بر شیعیان وپیروان ولایت خجسته باد

خورشید چراغکی ز رخسار علیست / مه نقطه کوچکی ز پرگار علیست
هرکس که فرستد به محمد صلوات / همسایه دیوار به دیوار علیست
عید غدیر مبارک
——————————————
روز عید غدیرخم از شریف ترین اعیاد امت من است.
پیامبر اکرم(ص)
——————————————
نازد به خودش خدا که حیدر دارد / دریای فضائلی مطهر دارد
همتای علی نخواهد آمد والله / صد بار اگر کعبه ترک بردارد
عید غدیر خم مبارک باد
——————————————
دلا امشب به می باید وضو کرد / و هر ناممکنی را آرزو کرد
عید بر شما مبارک
——————————————
علی در عرش بالا بی نظیر است
علی بر عالم و آدم امیر است
به عشق نام مولایم نوشتم
چه عیدی بهتر از عید غدیر است؟
——————————————
چون نامه ی اعمال مرا پیچیدند
بردند به میزان عمل سنجیدند
بیش از همه کس گناه ما بود ولی
آن را به محبت علی بخشیدند
عیدتان مبارک
——————————————
تمام لذت عمرم در این است / که مولایم امیرالمومنین است
عیدشما مبارک
——————————————
نه فقط بنده به ذات ازلی می نازد
ناشر حکم ولایت به ولی می نازد
گر بنازد به علی شیعه ندارد عجبی
عجب اینجاست خدا هم به علی می نازد
——————————————
هان! ای مردمان! علی را برتر بدانید، که او برترین انسان از زن و مرد بعد از من است… هرکه با او بستیزد و بر ولایتش گردن ننهد نفرین و خشم من بر او باد. (خطبه ی غدیریه)
——————————————
قرآن به جز از وصف علی آیه ندارد
ایمان به جز از حب علی پایه ندارد
گفتم بروم سایه لطفش بنشینم
گفتا که علی نور بود سایه ندارد
عید غدیر مبارک
——————————————
شبی در محفلی ذکر علی بود
شنیدم عارفی فرزانه فرمود
اگر آتش به زیر پوست داری
نسوزی گر علی را دوست داری
خورشید شکفته در غدیر است علی
باران بهار در کویر است علی
بر مسند عاشقی شهی بی همتاست
بر ملک محمدی امیر است علی
——————————————
مدح علی و آل علی بر زبان ماست / گویا زبان برای همین در دهان ماست
——————————————
روز مـحـشــر پـرسـیـد ز مـن رب جـلــــــــی
گفت تو غـرق گنـاهی؟ گفتمش یـا رب بلی
گفت پس آتش نمیـگیرد چـرا جـسم و تنـت
گفتمش چون حـک نمودم روی قلبم یا علی
——————————————
شبی در محفلی ذکر علی بود ، شنیدم عاشقی مستانه فرمود ، اگر آتش به زیر پوست داری ، نسوزی گر علی را دوست داری . عید غدیر خم بر شما مبارک
——————————————
نام علی : عدالت — راه علی : سعادت — عشق علی : شهادت — ذکر علی : عبادت — عید علی : مبارک
——————————————
ما زین جهان از پی دیدار میرویم ، از بهر دیدن حیدر کرار میرویم ، درب بهشت گر نگشایند به روی ما ، گوییم یا علی و ز دیوار میرویم
——————————————
اگر خلق عالم علی را می شناختند ، دوستش میداشتند و اگر خلق عالم علی را دوست میداشتند ، جهنم آفریده نمیشد .
——————————————
به روز غدیر خم از مقام لم یزلی ، به کائنات ندا شد به صوت جلی . که بعد احمد مرسل به کهتر و مهتر ، امام و سرور و مولا علیست علی ، عید غدیر خم بر شما مبارک
——————————————
رسولی کز غدیر خم ننوشد ، ردای سبز بعثت را نپوشد . عید غدیر خم مبارک


انزل الخالق القدير
آية الحق في الغدير
يارسول الله
بلغ حيدر
اضحى امير


عسى درب الهنا دربك
وبهالليله يمتحي ذنبك
وابعث تهئنة بعيدالغدير
من قلبي الى قلبك


غرد الطير مبشراً
بعيد الغدير
فهلموا نجدد البيعة
للامير
ونرتوي من حب
البشير

عيد الغدير
انار الكون فابتشري
ياأمة الخير
بالذكرى والخبر
متباركين


بعشق محمدي
وضياء علوي
ونور فاطمي
نبارك لكم هذه الليلة
ونسألكم الدعاء

بكل زخة مطر
بكل غمزة نظر
قبل كل البشر
اهنيك
بعيدالغدیرالاغر


بعيدالغدیراهنيك
واطلب من الله يحميك
ومن كل عدو ينجيك
انت ومحبيك

اسبق الطير والغير
في غمار دوحة
الربيع
ابارك لك ذكرى
عيد الغدير


مستحيل
تشرق الشمس
وماتضويك
ومستحيل
يجي عيد الغدير
وماأهنيك
نبارك لكم


يامحب الآل هيا
جدد الآن الولاء
وامتطي درب الامام
خير الانام


باقة ازهار وورود
وسلة بخور وعود
وانشاءالله عيد الغدير
علينا وعليك يعود

تصاویر زمین شناسی (ایران ما)

 کوير لوت- استان: کرمان شهرستان: شهداد

 جزيره سرگردان
   موقعيت: جزيره سرگردان در قسمت جنوبي اين درياچه نمک آران و بيدگل واقع شده است

 زمين لغزش سنگي ميگون

هوازدگي و حفرات که سنگ را به شکل يک جمجمه در آورده
تهران- منطقه ورديج

بازالتهاي منشوري- در فاصله حدود 15 کيلومتري روستاي فديهه

 نمايي از دهانه هاي بسته وپوشيده از نمک گلفشان اينچه

 گسلش عادي در سنگهاي نئوژن ،‌اتوبان تبریز-زنجان

 چين خوردگي در مرمر - استان: مرکزي شهرستان: محلات

 چين خوردگي نامتقارن- خراسان رضوي-درگز

فرسايش در سازند اميران - لرستان : ملک آباد

جاده آببر به منجيل

نکات مهم فصل 4علوم سال سوم

فصل 4 -  زمین ساخت ورقه ای

1 )نظریه وگنر در مورد جابجایی قاره ها : حدود 200 میلیون سال پیش تمام خشکی ها به متصل بوده و خشکی یک تکه ای را می ساخته اند. این خشکی بزرگ رفته رفته به دو خشکی بزرگ تقسیم شد و و پس از میلیون ها سال هر یک از دو خشکی قطعه قطعه شده و قاره های امروزی را به وجود آوردند. 2 ) دلایل وگنر برای جا به جایی قاره ای : 1 – فسیل های مشابه 2 – تشابه سنگ های کناره قاره ها 3 – تشابه شکل کناره قاره ها 3 ) نظریه زمین ساخت ورقه ای :   سنگ کره زمین یک تکه نیست ، بلکه از تعدادی ورقه های کوچک و بزرگ تشکیل شده است .برخی از این ورقه ها در زیر اقیانوس ها و برخی در زیر قاره ها و پاره ای هم ، قسمت هایی از هر دو را در بر می گیرند. 4) سه نوع حرکت ورقه های سنگ کره نسبت به هم : 1 – دو ورقه از هم دور می شوند. 2 – دو ورقه با یکدیگر برخورد می کنند. 3 – دو ورقه در کنار هم می لغزند. 5 ) اختلاف چگالی در قسمت های خمیری گوشته سبب برقراری جریان جابه جایی ( همرفتی ) می شود. 6 ) ورقه های سنگ کره در محلی که جریان رو به بالا باشد از هم دور می شوند و سپس به زیر ورقه مقابل فرو می روند. 7 ) بیشتر محل هایی که ورقه ها از هم دور می شوند ، در اقیانوس ها قرار دارند. 8 ) در محل ورقه های دور شونده مواد مذاب از شکاف موجود در بین دو ورقه خارج شده و در همان جا سخت می شوند و پوسته جدید را به وجود می آورند. 9 ) پدیده های زمین شناسی در محل دور شدن ورقه ها : رشته کوه های میان اقیانوسی ، زمین لرزه ها ، آتش فشان 10 ) ورقه های نزدیک شونده به سه صورت با هم برخورد می کنند : برخورد ورقه اقیانوسی با ورقه قاره ای ، برخورد دو ورقه اقیانوسی ، برخورد دو ورقه قاره ای 11 ) در محل برخورد ورقه اقیانوسی و ورقه قاره ای ، ورقه اقیانوسی به زیر ورقه قاره ای کشیده می شود و با خم شدن لبه ی ورقه ها ،گودال عمیق اقیانوسی به موازات قاره ها  در داخل اقیانوس به وجود می آید. 12 ) پدیده های حاصل از برخورد ورقه های قاره ای و اقیانوسی : کوه های آتش فشان در روی قاره ها ، گودال های عمیق ، زلزله های شدید. 13 ) در محل برخورد دو ورقه اقیانوسی یکی از ورقه ها به زیر دیگری فرو می رود و با خم شدن لبه ورقه ها ، گودال عمیق اقیانوسی به وجود می آید. 14 ) پدیده های حاصل از برخورد دو ورقه اقیانوسی : مجموعه جزایر قوسی ، زلزله های شدید. 15 ) در محل برخورد دو ورقه قاره ای ورقه ای به زیر ورقه دیگر فرو نمی رود زیرا : جرم هر دو کم و مساوی است. 16 ) پدیده های حاصل از برخورد دو ورقه قاره ای : ایجاد کوه ، زلزله های شدید 17 ) در محل  ورقه هایی که در کنار هم می لغزند زلزله به وجود می آید.

پاسخ فعالیت و تمرین/فصل سوم/سوم راهنمایی

فكر كنيد
در مطالعه ي تاريخچه زمين، سنگ هاي رسوبي بهتر از بقيه ي اقسام سنگ ها هستند، دليل چيست؟

سنگ هاي رسوبي از بسياري جهات پرارزش اند، از جمله اينكه در آنها غالباً بقاياي گياهان و حيوانات پيدا مي شود كه آنها را فسيل مي نامند. دانشمنان با استفاده از فسيل ها تاريخ گذشته ي زمين را معلوم مي كنند. سنگ هاي رسوبي شواهد مربوطه به تاريخچه ي گذشته ي زمين را در بردارند و نشان مي دهند كه وضع درياها و خشكي ها، رشته كوه ها و غيره در گذشته چگونه برده است.


فكر كنيد
يك جاندار پس از مرگ بايد دور از چه عواملي قرار گيرد تا همه يا قسمتي از جسد آن باقي بماند؟

اين جاندار بايد بلافاصله پي از مرگ، در محلي قرار گيرد تا در معرض تجزيه و فساد قرار گيرد. مثلاً اگر داراي اعضاي نرم يا فاقد اسكلت سخت داخلي يا خارجي است. نبايد در مجاورت هوا يا زير آب قرار گيرد چون در اين حالت تجزيه گرديده و يا خوراك جانداران ديگر مي شود. در حالت كلي خشكي جاي خوبي براي فسيل شدن نيست.


فكر كنيد :‌
1 – به كمك جاي پاي جاندار ،‌چه اطلاعاتي درباره آن جاندار مي توان كسب كرد؟

وزن ، بزرگي جثه، نوع جاندار، نوع تغذيه

2 – وجود زغال سنگ در يك منطقه چه اطلاعاتي درباره آب و هواي گذشته ي آن جا مي تواند در برداشته باشد؟
وجود زغال سنگدر يك منطقه نشان ميدهد كه شرايط آب و هوايي در آن منطقه براي پيدايش جنگل هاي انبوه مناسب بوده است.

3 – آيا مي توان به كمك فسيل ها مناطق مختلف درياهاي گذشته را از نظر عمق شناسايي كرد؟
بله زيرا در هر منطقه از دريا متناسب با .... فاصله از ساحل ، جنس رسوبات فرق مي كند و از طرفي هر لايه ي فسيل هاي ويژه اي دارد كه با فسيل هاي لايه هاي بالايي و پائيني متفاوت است.

4 – آيا مي توان به كمك فسيل ها، درياچه آب شيرين را از درياچه آب شور تشخيص داد؟
بله، برخي از فسيل هاي مربوط به جانوران ساكن درياچه آب شيرين اند، پس سنگ هاي محتوي آثار آن ها بايد در محيط آب شيرين تشكيل شده باشد.


فكر كنيد :
از ترتيب پيدايش جانداران در روي زمين چگونه مي توانند به قديم يا جديد بودن لايه هاي رسوبي چين خورده پي ببرند؟

فسيل ها نشان دهنده ي طرز تكامل حيات در روي زمين اند، و چون جانداران ابتدايي و ساده تر در مقايسه با جانداران پيچيده و پيشرفته قدمتي زيادتر دارند، با مقايسه نوع فسيل هاي موجود در سنگ ها مي توان ترتيب قدمت هاي لايه رسوبي را معلوم كرد.

فكر كنيد :
1 – نوع سازگاري هر كدام از جانداران زير را مشخص كنيد:
گاو
مار
كاكتوس
اردك
بوته ي كدو
1 – گاو :
ناخن اندام هاي حركتي تبديل به سم شده است. معده چهار قسمتي است دندان هاي آسيا رشد بيشتري دارند.

مار :
داشتن پولك هاي ضخيم در سطح خارجي پوست كه سبب مي شود آب بدن از بين نرود و نياز جانور به آب كم باشد.

كاكتوس :
سطح پهنك برگ ها فوق العاده كاهش يافته و تبديل به خار شده است و تعداد روزنه ها كم است.

اردك :
دستگاه گوارش داراي بخش هاي ويژه اي بنام چينه دان و سنگدان است

بوته كدو:
طول ريشه بدليل نياز زياد گياه به آب زياد است و در اطراف پخش مي شود.

2 – آيا مهاجرت مي تواند يكي از عوامل ايجاد تغيير در جمعيت هاي جانداران باشد؟ براي گفته خود دليل بياوريد؟
مهاجرت عبارت است از جابجايي از مكاني به مكان ديگر . مهاجرت ها مي توانند بر افزايش يا كاهش جمعيت ساختمان سني جمعيت و ... اثر بگذارد به عنوان مثال وقتي روستاييان به شهرها مهاجرت مي كنند چون اغلب مهاجرين .... كار و فعاليت هستند باعث افزايش جمعيت سالخوره و يا در مورد زنان در روستا مي شوند.

تفسير كنيد
اين جمله را تفسير كنيد:
«جهش بوجود آورنده تغييرات در جانداران و انتخاب طبيعي گسترش دهنده ي آنها در جريان جمعيت ها ست.»
جهش سبب پيدا شدن صفات جديد مي شود اما به تنهايي قادر به تغيير چهره ي جمعيت نيست زيرا ميزان جهش بسيار كم است ولي انتخاب طبيعي يا انتخاب انواع جديد و حذف انواع ديگر امكان گسترش اين صفت را فراهم مي كند. به بيان ديگر جهش ايجاد كننده ي صفت جديد در فرد و انتخاب طبيعي افزايش دهنده اي فراواني اين صفت است.

انواع آینه ها

انواع آینه ها

انواع آینه ها :

1. آینه تخت : قطعه شیشه صافی که پشت آن به وسیله ی نقره یا جیوه اندود شده است و به خوبی نور را بازتاب می کند.  

ویژگی های تصویر در آینه تخت : 1. تصویر مجازی است.( تصويري كه پرتوهاي مجازي در پشت آينه به وجود مي آید وفقط به علت بازتاب نور به وسیله آینه در پشت آینه به نظر می رسد.تصوير مجازي وجود خارجی ندارد و  بر روي پرده تشكيل نمي شود.) 2. تصویر هم اندازه ی جسم است. 3. تصویر برگردون (وارون جانبی)است. (یعنی سمت راست جسم در تصویر سمت چپ است و بالعکس. ) 4. تصویر مستقیم است. (یعنی بالاترین نقطه جسم بالاترین نقطه در تصویر و پایینی ترین نقطه در جسم پایین ترین نقطه در تصویر است. ) 5.فاصله جسم تا آینه با فاصله تصویر تا آینه برابر است.

کاربرد آینه تخت : این نوع آینه ها در منازل ، مغازه ها و آرایشگاه ها به کار برده می شوند.

2. آینه های کروی

 الف ) آینه محدب یا کوژ : اگر سطح خارجی    آينه کروی بازتاب كننده باشد، آن را آينه ي كوژ مي گويند.

ویژگی های تصویر در آینه محدب : 1. تصویر مجازی است. 2. تصویر کوچکتر از جسم است. 3. تصویر برگردون (وارون جانبی)است. 4. تصویر مستقیم است. 5. تصویر از جسم به آینه نزدیک تر است.

کاربرد آینه محدب : آینه بغل اتومبیل و موتور سیکلت ، آینه جلوی راننده ، سر پیچ های تند و پارکینگ ها

 

 

ب) آینه مقعر یا کاو : اگر سطح داخلي آينه بازتاب كننده باشد، به آن آينه كاو مي گويند.مثل داخل کفه قاشق

ویژگی های تصویر در آینه مقعر: در آینه مقعر ویژگی تصویر به مکان آن جسم در محور اصلی بستگی دارد . در این جا مکان شی به دو صورت کلی  در فاصله ی کانونی و دورتر از کانون در نظر گرفته شده است.

حالت اول : اگر جسم در فاصله ی کانونی (بین کانون تا آینه ) باشد : 1. تصویر مجازی است. 2. تصویر بزرگتر ازجسم است. 3. تصویر برگردون (وارون جانبی)است. 4. تصویر مستقیم است. 5. تصویر دورتر از جسم است(فاصله جسم تا آینه کمتر از فاصله تصویر در آینه است).

حالت دوم :  اگر جسم دورتر از کانون باشد : 1. تصویر حقیقی است.(تصویر حقیقی زماني تشكيل مي شود كه پرتوهاي تابش شده از يك نقطه شي پس از برخورد به آينه يا عدسي در نقطه اي ديگر به هم برسند. تصوير حقيقي بر روي پرده تشكيل مي شود.مانند پخش فیلم در سینما ها.) 2. اندازه تصویر بستگی به محل جسم دارد که ممکن است بزرگتر یا کوچکتر از جسم باشد. 3. تصویر وارونه است. (یعنی بالاترین قسمت جسم پایین ترین قسمت در تصویر است وبالعکس. ) 4. فاصله تصویر تا آینه بستگی به فاصله جسم تاآینه دارد که ممکن است دورتر یا نزدیکتر از فاصله جسم تا تصویر باشد. (هر چه جسم به آينه نزديك تر باشد، تصوير در فاصله اي دورتر ايجاد مي شود و هرچه جسم را از آينه دور كنيم تصوير به آينه نزديك تر مي شود.)

کاربردآینه مقعر : دندانپزشکی (تصویر مجازی ) ، کاسه چراغ اتومبیل ها و چراغ قوه ها

تغییرگونه ها

کتاب علوم کلاس سوم راهنمایی نظریه سه دانشمند را به طور اختصار وساده در مورد تغییر گونه هابیان می کند این سه نظریه عبارتند از 1)اصل استعمال و عدم استعمال از اندام هاکه توسط لامارک عنوان شد 2)انتخاب طبیعی داروین 3)جهش.

تغییر گونه ها به این معنا است که موجودات امروزی زمینی نه یکباره خلق شده اند و نه در اغاز خلقت بدنی به این پیچیدگی داشته اند بلکه  به مرور زمان وطی میلیونها سال این همه موجود زنده از موجودات ابتدایی تر متولد شده اند.

در ابتدای بحث لازم به نظر میرسد دو نکته را بنویسم نکته اول=تمام این نظریات اساس علمی دارند و بر مبنای تحقیقات و بویژ فسیلهای جمع اوری شده از مناطق وسیعی از کره زمین عنوان شده  و حاصل تخیلات دانشمندان نیست . نکته دوم = کتاب اسمانی ما مسلمانان قران کریم در ایات زیادی به بیان خلقت انسان می پردازد که تو صیه می کنم ان را نیز مطالعه کنید.

نظریه اول یا نظریه لامارک را برای یادگیری راحت تر به دو بخش تقسیم میکنم بخش اول نظریه لامارک بیان می کند موجودات زنده از هر عضوی که بیشتر استفاده می کنند ان عضو قویتر میشود و رفته رفته تخصص یافته تر میشود و از هر عضوی که کمتر استفاده شود یا استفاده نشود ان عصو ضعیف شده یا در طول زمان از بدن ان موجود حذف میگرددبهطور مثال یک بوکسور که از دستهای خود زیاد استفاده می کند دستان قویتر و درشتتری نسبت به  دیگران داردیا پاهای فوتبالیستها قویتر است یا بسگتبالیستها قد بلندی دارند به نظر لامارک چون از این اندامها بیشتر استفاده میکنند ان اندام قویتر شده است لاماک مثال میزند که قد زرافه ها اول به بلندی  قد زرافه های کنونی نبوده است  یعنی به مرور زمان بر اثر بالا کشیدن بدن برای خوردن برگ های بالای درختان   نسل به نسل بر قد زرافه افزوده شده است یا مارها نیز مانند موجودات شبیه به خود پا داشته اند اما هیچگاه مار برای حرکت از پاها استفاده نکرد و پا از بدن مارها حذ ف شد.

قسمت دوم نظریه لامارک می گوید این صفت اکتسابی قابل انتقا ل به نسل بعد است.

بهتر است برای یادگیری این بخش ابتدا چند واژه را توضیح بدهم .

صفات یا اکتسابی هستند یا ارثی صفات اکتسابی را در اثر گذر زمان خودمان کسب میکنیم اما صفات ارثی از پدر یا مادر به ما به ارث میرسند مانند رنگ پوست وچشم .

لامارک بر این عقیده بود که صفات اکتسابی میتوانند به نسل های بعدی منتقل شوند یعنی اگر زرافه ای در طول عمرش 3 سانتیمتر بر طول قدش(افزایش قد نسبت به والدین خود در سن مساوی) اضافه شود در موقع به دنیا امدن فرزند ش قد فرزند 3 سانتیمتر نسبت به روز اول تولد خودش بلند تر خواهد بود.و این افزایش قد در نسل های بعدی نیز صورت می گیرد و قد زرافه طی سالیان درازی به این حد میرسد.

حال این سوال پیش می اید که ایا میتوان پذیرفت چون پدر شخصی والیبالیست است و قد بلندی دارد حتما قد فرزندش بلندتر از او باشد ؟امروزه نظریه لامارک بدلیل همین ضعف رد شده است

البته دانشمند دیگری بنام ویسمن این کار را انجام داد او با ازمایشهای خود بر روی چند نسل موش متوجه شد صفات اکتسابی هیچگاه قابل انتقال به نسل بعدی نیستند .

نظریه داروین بیان میکند طبیعت افراد سازگارتر را انتخاب میکند و افراد ضعیفتر را از بین میبرد (به واژه سازش با محیط بیشتر توجه کنید)

حال مثال زرافه را از دیدگاه داروین مطرح میکنم :

در ابتدا هم زرافه های با قد بلند و هم زرا فه ها یی با قد کوتا وجود داشتند این زرافه ها با هم شروع به خوردن علف ها و برگ ها میکردند به مرور زمان علف ها تمام می شد وباید برگ میخوردند .وقتی برگ پایین درخت تمام میشود مجبورند برگ های بالا ی درخت را بخورند حالا  زرافه قد کوتاه نمیتواند برگ بخورد و رفته رفته نسل ان از روی زمین برداشته شده و زرافه قد بلند باقی می ماند .

به سوال زیر پاسخ دهید:

اگر مربی والیبال شدید وخواستید بازیکن انتخاب کنید چه ویژکی هایی را برای بازیکنان خود بر میگزینید  ؟ حتما یکی از مواردی را که در نظر می گیرید طول قد بازیکن است حالا متوجه شدید مربی بازیکن قد بلند انتخاب میکند نه اینکه والیبال بتواند طول قد یک بازیکن را 30سانتینتر بلند کند.

در نظریه جهش بیان میشود که صفاتی به طور ناگهانی در سلولهای بدن یک فرد بوجود می اید گاهی این صفات مفید وگاهی مضر میبا شند اکر صفت مفید باشد به بقای نسل جاندار کمک میکند و اگر مضر باشد موجب ازبین رفتن جاندار میشود .

 

طبق تحقیقات ا نجام شده عوامل متعددی میتواند موجب جهش شود اما از بین انها اثرات مواد رادیو اکتیو –مواد شیمیایی وداروها به اثبات رسیده است موادی نیز مانند چای قهوه مشروبات الکلی و...جهش زا هستند اما در مورد جهش زا بودن ان نمونه هایی مشاهده نشده است .  

 

لامارک ( 1829-1744 )



لامارک نخستین کسی است که در سال 1809 نظریه جامعی درباره تکامل ارائه می دهد وی روند تکامل جانداران را از ساده ترین به پیچیده ترین آنها بر اساس چهار اصل زیر توضیح می دهد:
1- وجود گرایش ذاتی در جهت کارآیی بیشتر
2- استعداد سازش با محیط
3- آفرینش خودبخودی
4- وراثتی شدن صفات اکتسابی
لامارک آنچنانکه باید شناخته نشده و عقاید وی غالبا به صورت نادرست ارائه شده است. حتی پیروان وی همیشه بر موضوع وراثتی شدن صفات اکتسابی تکیه و بقیه مفاهیم تکاملی او را از نظر دور داشته اند. حال آنکه لامارک پایه گذار علم زیست شناسی است و نظریات وی در مورد مفهوم گونه بسیار پیشرفته است.
لامارک دریافته بود که نمی توان تنوع پرشمار جانداران را بدون این فرض که زمین بسیار قدیمی است توجیه نمود. لذا همیشه به وجه زمانی تکامل اندیشیده است. لامارک به وضوح ذکر می کند که تکامل جانداران ناشی از استعداد ذاتی است و عقیده دارد که این تکامل پذیری را می توان مطالعه و اثبات نمود.
لامارک توجه خود را به مساله سازش جانداران با شرایط مختلف محیطی معطوف نموده است که پدیده ای کلی و عمومی در طبیعت است. لامارک مساله سازش را مساله اساسی تکامل می دانست و به همین سبب همه توجه خود را به این موضوع معطوف ساخت . وی رابطه بین ساختمان جانداران و کار آنها را ناشی از تاثیر مستقیم محیط تصور می کرد و آنرا ناشی از احساس نیاز باطنی می دانست که در واقع تحت عنوان وراثتی شدن صفات اکتسابی معرفی کرده اند.
لیکن لامارک نظریه های جالب توجهی در مورد ساز و کار تکامل جمعیت ارائه داده است که هنوزمورد استفاده دانشمندان می باشد. مثلا وی دریافت که تعریف لینه ای گونه فاقد اعتبار است و قاطعانه از تغییر در سطح جمعیت ها سخن گفته است.
بنظر ارنست مایر ( 1972 ) لامارک به حق پدر نظریه تکامل است و ابعاد گفته های وی در مورد سازش از نظر دور مانده است ، زیرا اکثر دلایل لامارک بر روابط بین موجودات و عوامل محیطی استوار است. لامارک در کتاب خویش ( فلسفه جانور شناسی ) از گونه و مفاهیم آن زیاد سخن گفته لیکن ، نقطه نظرهایش با نظریات دانشمندان بعد از وی تفاوت زیادی دارد. گرچه بکار بردن اصطلاح نئو لامارکیسم خالی از اشکال نیست لیکن غالبا این اصطلاح بکار می رود و در واقع معرف نظر طرفداران نظریه لامارک است. این مولفان نظریات تکاملی خود را بر اساس اصل وراثتی شدن صفات اکتسابی لامارک به اشکال مختلف و آمیخته با نظرات جدید ارائه می دهند.